Şeyh Said’in Şark İstiklal Mahkemesi ifadeleri

Şark İstiklal Mahkemesinde Şeyh Said’e sorulan sorular ve onun verdiği cevapları Kürt tarihi araştırmacısı Kerem Serhatlı, TBMM arşivinden, Şark istiklal Mahkemesinin kararını Osmanlıcadan Türkçeye çevirdi.

25 Mayıs 1925 tarihli Şark İstiklal Mahkemesinde Şeyh Said’e sorulan sorular ve onun verdiği cevapları Kürt tarihi araştırmacısı Kerem Serhatlı, TBMM arşivinden, Şark istiklal Mahkemesinin kararını Osmanlıcadan Türkçeye çevirdi.

Şeyh Said’in Şark İstiklal Mahkemesine verdiği ifadenin Osmanlıcadan Türkçeye çevirisini ilk kez kendisinin yaptığını ifade eden Serhatlı, söz konusu bu ifadelerin ilk kez Türkçe olarak yayınlanacağını söyledi.

Şeyh Said’in 25 Mayıs 1925 tarihli Şark İstiklal Mahkemesine verdiği ifadenin Osmanlıcadan Türkçeye çevirisi için Kürt tarihi araştırmacısı Serhatlı, şu ifadeleri kullandı: “Şeyh Said’in 25 Mayıs 1925 tarihli Şark İstiklal Mahkemesinde sorulan sorular ve verilen cevaplar: Mahkeme Başkanı toplam 89 soru sormuş Mahkeme üyeleri Kürd Ali Saib 61 Diğer üye Müfid 33 Mahkeme savcısı Ahmed Süreyya ise 50 soru sormuş Şeyh Said bütün bu sorulara tek tek cevap vermiştir. Soru ve cevapları aşağıya aynen hiçbir virgül dahi ilave edilmeden aynen Osmanlıca olan orjinalindan Latin harflere çevrilmiş olup Orijinal Osmanlıca metinde aynen çıkarılmıştır.”

25 Mayıs 1925 tarihli Şark İstiklal Mahkemesi kayıtlarından Şeyh Said’e ilişkin bölüm…

Reis Beg Şeyh Said’e: Nerede tahsil ettiniz Şeyh Said efendi:

Cevap: Muşta, Malazgirt, Palu’da tahsil ettim.

Reis: Oralarda nerede tahsil ettiniz? Medresede mi okudunuz. Kimlerden ders aldınız?

Cevap: Evet Medreselerde okudum. Palu’da, Amcam Şeyh Hasan yanında okudum. Muşta Fakı Muhammed Efendi, Malazgirt’e Abdulhakim ve Hınıs'ta da Musa efendinin yanında okudu.

Reis: Ne okudunuz Şeyh Efendi?

Cevap: Envar, Meher, nahıv, sarf, Mantık, Maani, İstiare. Beyan, Bedii, Akaid gibi şeyler okudum.

Reis: İstiare buyurdunuz ne demektir?

Cevap: İstiare müştebihi terk etmek istiare masdardır sırf suali sorarsanız.

Reis: Akaid de okudunuz değimli?

Cevap: Evet, akaid de okudum.

Reis: İsyan harekâtını nasıl tasavvur ettiniz? Sizi teşvik eden veyahut ilhamı vaki oldu?

Cevap: Haşa ilham vaki olmadı ikitablarda gördük ki İmam vekta ki şeriat ahkâmını icra etmez ise üzerine kiyam vacibdır. Hükümete şeriat meselesini anlatmak istedik hiç olmazsa bir kısmının icrasını talep edecektik. Allahu talanın kaderi beni bu işe düşürdü içine bir düştüm daha çıkamadım.

Reis: buyurdunuz ki kütübü fıkıhte İmam şeriatan inhiraf ederse kiyam vacibdır. Bunun hiçbir şurutu yok mu Şeyh Efendi?

Cevap: Bunun şurutu nedir? Şurutunu bilmiyorum Şar’an vaciptır bilyorum.

Reis: Bu halın imamdan vuku’nden bir Müslüman kiyam kiyam mı eder?

Cevap: Benim niyetim böyle değildi bil mecburiyet oldu: İnhiraf yok ahvalı şer’i ye icra etmez ise dedim.

Reis: Kiyamınızın esbabı ne idi? gayeniz demek ki Şeriattan vaki olduğuna hüküm ettiniz ondan kiyam ettiniz öylemi? Şeyh efendi.

Cevap: Kitab kiyam vacibdır diyor, şeriatı icra edeceksin diyor, ahkâmı şer’iye Katl, zina müskirat gibi ahvalı men ediyor, hepimiz hamd olsun Müslümanız. Kürd, Türk yoktur. Bütün hatı harekâtımızı Kur’anı azim şandan ihrac ediyoruz. Şeriat meselesi birde Sebilireşadın yazdıkları hizmetimizi artırıyor ve bizi müteveşık ediyor.

Reis: Şeyh Efendi onları bırakınız yalnız kıyamınızın esbabını mutaseren söyleyiniz?

Cevap: Kiyamımızın esbabı Piranda vaki oldu, müsademe oldu tarafeynden mecruhler oldu buda bana atıf olundu. Hâlbuki ben milazımden üç kere rica ettim. Herifler talakı selase ile yemin etmişler ısrar etmeyiniz dedim sonra sekiz tanesini bırakmış iki tanesini tevkif etmiş.

Reis: Şeyh Efendi Piran'a gelmeden evvel din meselesinden dolay kiyamı tasavvur ediyordunuz degil mi?

Cevap: Kalbimde tasavvur ediyordum lakin muhareba suretiyle değil risale yazdık şeriat ahkâmını tasrih ederek kanunları da şeriata mutabık bir şekilde taleb etmek istedik meclisi mebusaneye göndermek isterdim.

Reis: Ne için yapmadınız böyle bir risale yazmadınız?

Cevap: Evet arz ettiğim gibi biz evvela bu fikri kitabetle hal etmek için gidip münakaşa’i ilmiye yapayım dedim. Ve bazı rufaka bulmak istiyordum. Fakat kadarı ilahi beni Piran'a sürükledi Piran vakası çıktı önünü alamadık.”

Yorum Yap
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Yorumlar (5)
Yükleniyor ...
Yükleme hatalı.

Toplum-yaşam Haberleri