DTSO’dan Deva Partisi’ne kapsamlı kent raporu

TİGRİS HABER -Raporda kentin ekonomi, ticaret, yatırım, sosyal-kültürel tüm alanlarına ilişkin kapsamlı bilgiler yer aldı.

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası, DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan’ın Diyarbakır ziyareti sırasında sunduğu raporda öne çıkan başlıklar şöyle:

Diyarbakır nüfusu 1.756.353, 0-24 yaş arası nüfus ile Türkiye’nin en büyük 7. İli.

Diyarbakır ilinin demografik yapısı; 0-14 yaş arası çocuk nüfusu 581.104 kişi (Toplam kent nüfusunun %33’ü), Türkiye’de ortanca yaş 32, Diyarbakır ilinde ortanca yaş 24, 0-24 yaş arası nüfusun toplam nüfusa oranı: %51,78, 0-24 yaş arası nüfus 909.495 kişi

İstihdam ve işgücü; Kurumsal Olmayan Nüfusun İşgücü Durumu (15+yaş), İşgücüne Katılma Oranı (%) 53 46,5, İşsizlik Oranı (%) 13,7 23,4, Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%) 16 30,4, İstihdam Oranı (%) 45,7 35,7, Türkiye’de İstihdamın Sektörel Dağılımı; Tarım (%) 18,2 Sanayi (%)25,3 Hizmetler (%)56,5

Diyarbakır ve Şanlıurfa’da Tarım yüzde 37,5 Sanayi yüzde 15,5 Hizmetler yüzde 47

Kadınların işgücüne katılım oranı %18,4, (Türkiye’de kadınların işgücüne katılma oranı %34,9)

İllere göre kamu yatırımları sıralaması (Cumhur. Strateji ve Bütçe Baş., 2018) 4. Sırada; Erişilebilir Şehirler ve Bölgeler Çalışması (Kalkınma Bakanlığı, 2015) 10. Sırada; Vergi Tahsilat Miktarı (Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat genel Müd. 2018) 10. Sırada; İller Arası Rekabet Endeksi (İstanbul Üniversitesi, 2019) 57. Sırada; Sosyo – Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması (SEGE, 2017) 68.sırada

Dış ticaret potansiyeli

2019, İhracat Bin (Dolar) 216.433, Artış Oranı yüzde 2,6

İthalat (Bin Dolar) 83.103; Artış Oranı yüzde1,8; Dış Ticaret Dengesi, 133.330. İhracatta 81 il içinde 40. sırada, Türkiye ihracatındaki payı %0,13

İhracat yapılan ülke sayısı 80, Irak; 88.864.887 41,1, Çin: 50.048.660 23, Cezayir: 33.233.252 15,4, Libya: 6.179.636 2,9, Bahreyn: 5.838.631 2,7, Gürcistan: 4.934.588 2,3, Suudi Arabistan: 3.772.078 1,7, BAE: 3.728.994 1,7, Suriye: 2.699.492 1,2, İran: 1.946.111 0,9

20 ülkeye ihracat, toplam ihracatın %96,8’i, İhracat yapılan ülke sayısı 80

İlk ürün ihracatı, toplam ihracatın yüzde 100’ü

1 Metal cevherleri 54.661.302 25

2 Taş ocakçılığı ve diğer madencilik 35.003.615 16

3 Gıda ürünleri ve içecek 21.099.645 10

4 Metalik olmayan diğer mineral ürünler 19.358.266 9

5 Motorlu kara taşıtı ve römorklar 17.540.705 8

6 Plastik ve kauçuk ürünleri 12.270.821 6

7 Kağıt ve kağıt ürünleri 10.330.036 5

8 Ana metal sanayi 8.290.207 4

9 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat 6.486.837 3

10 Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihazlar 6.426.460 3

Diyarbakır’da tarımsal üretim; Tarım Alanı: 695.923;Tarıma Elverişsiz Alan: 376.772; Orman: 323.460; Çayır – Mera: 159.372; Toplam 1.555.527

Bitkisel Üretim Geliri açısından Türkiye’de 14. Sırada; Hayvansal Üretim Geliri açısından Türkiye’de 4. Sırada; Kırmızı mercimek üretiminde Türkiye 1.si; Buğday üretiminde Türkiye 3.sü; Pamuk üretiminde Türkiye 4.sü; Karpuz üretiminde Türkiye 4.sü

Silvan projesi; Atatürk Barajından sonra Türkiye’deki en büyük sulama ve enerji barajı proje kapsamında yapılıyor. Proje 8 adet baraj ve 23 adet sulama tesisi yatırımından oluşuyor. Proje tamamlanınca; 235.000 hektar alan suya kavuşacak. Tarımsal arazi varlığının %60’ı sulamaya açılacak. Enerji üretim Projesi; Toplam kurulu güç 160 MW, yıllık enerji üretimi 681 milyon kWh 300 bin kişilik istihdam İl ekonomisine yıllık 1,2 milyar TL katkı.

Diyarbakır yatırım alanları; Diyarbakır karma OSB; Kent Merkezine uzaklığı 22 km, 20 dakika; 1. ve 2. etap 532 hektar, 241 parsel; 3.etap 188 hektar ve 76 parsel;  4.etap 195 hektar ve 161 parsel; Faal işletme sayısı: 282 firma; Mevcut İstihdam: 7.500 kişi; Hedeflenen istihdam: 20.000 kişi; Ana sektörler: Mermer, Tekstil, Gıda, Plastik – Kimya, Elektrik Makineleri, Yapı Malzemeleri, Güneş Enerjisi Panelleri

Diyarbakır Tekstil OSB; Kent Merkezine uzaklığı 15 km, 15 dakika; 129 hektar, 105 parsel; Yer tahsisi yapılan işletme sayısı: 63; Hedeflenen istihdam sayısı: 10.000 (%65 Kadın); İşletmelerin ana faaliyet alanları: Kadın, erkek, çocuk iç ve dış giyim ürünleri, hazır giyim imalatı

Diyarbakır lojistik merkezi; 229 hektar, 58 depo; Hedeflenen istihdam 5.400; Kent merkezine uzaklığı 16 km; Demiryolu bağlantısı var

Diyarbakır tarıma dayalı besi OSB; Ana faaliyet alanı besicilik, 15.000 büyükbaş hayvan kapasiteli, 186 hektar, 83 parsel, Kent merkezine uzaklığı 22 km, 20 dakika

Diyarbakır Karacadağ OSB; 294 hektar, 216 parsel; Hedeflenen istihdam 11.000; Yer tahsisleri 2021 yılında başlıyor.

Diyarbakır ilinin stratejik sektörleri; Gıda ürünleri imalatı; Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı; Madencilik ve Taş Ocakçılığı; Ağaç ve ağaç ürünleri imalatı

Yükselen sektörler; Tekstil ve giyim ürünleri imalatı; Mobilya imalatı; Elektrikli Teçhizat İmalatı; Makine ve Ekipman imalatı

Uygun yatırım alanları; Tarım ve hayvancılık (bitkisel ve hayvansal üretim, tarım makinaları, sulama sistemleri, yem, zirai ilaçlar, gübre, besi ekipmanları…) Eğitim Yenilenebilir Enerji; Tekstil (iplik üretimi, boyama, kumaş üretimi, hazır giyim…); Lojistik hizmetleri; Çağrı Merkezi hizmetleri; İnşaat Sektörüne girdi üretimi (inşaat malzemeleri, kimyasalları…); Turizm (gastronomi, yöresel ürünler, kültür endüstrileri)

Turizm potansiyeli; 2019 yılında 534.134 ziyaretçi (40.409 yabancı ziyaretçi); 2019 yılı Zerzevan kalesi günübirlik ziyaretçi sayısı 424.205 (yabancı 69.027)

Mezopotamya Turizm Destinasyonu’nda ve Kültür ve inanç turizm koridorlarında yer alıyor. Her yıl 6 fuara ev sahipliği yapıyor. Fuarlar tüm Türkiye’den katılımcı alıyor, özellikle Ortadoğu ülkelerinden ziyaretçiler alınıyor. Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri UNESCO Dünya Kültür Mirası asıl listede, Zerzevan Kalesi ve Malabadi Köprüsü geçici listede yer alıyor.

Temel ekonomik sorunlar

Özel Üniversite, (Dicle Üniversitesi 1974 yılında kuruldu, 32.500 öğrenci sayısına sahip.)

Ulaşım altyapısı; (Habur sınır kapısı ile otoban ve demiryolu bağlantı yatırımları, kent içinde mevcut demiryolunun güçlendirilmesi, Diyarbakır ve bölge ile ilgili ulaşım altyapısı projelerinin tamamı 2023 – 2035 yılları arasında planlanmıştır.)

Bölgesel kalkınma teşvik ve destekler (6. bölge desteği emek yoğun sektörler için bölgede avantaj sağlıyor. Proje bazlı büyük yatırımlar tüm Türkiye’de aynı desteklerden yararlanıyor. Yer tahsisinde 6. bölge illerindeki ilçeler gelişmiş bölgelerdeki ilçeler ile aynı şekilde değerlendiriliyor ve ilçe bazlı indirimli yer tahsisi kapsamında yer alıyor. Büyük ölçekli ve stratejik yatırımlar Türkiye’nin batı bölgelerinde yoğunlaşıyor.

Temel ekonomik sorunlar

Eğitim; (İlk, orta ve lise düzeyinde toplam öğrenci sayısı 485 bin. Meslek liseleri mezunlarının %95’i kendi alanları dışındaki işlerde çalışıyor. Mesleki eğitim alanlar ile işgücü piyasasının talep ettiği beceriler birbiri ile uyumsuz.

İşgücü ve istihdam; (Bölge illerinde işsizlik Türkiye ortalamasının üzerinde. Genç nüfus da Türkiye ortalamasının üzerinde ve genç işsizlik oranı %30’ların üzerinde. Yeni istihdam alanlarının geliştirilmesi sadece yerel girişimcilerin yatırımları ile mümkün değil. Kamunun beşeri sermayeyi geliştirmek için yeni yatırımlar geliştirmesi gerekiyor.

Tarımsal üretim; (GAP Projesi Silvan Barajı ve tarımsal sulama proje yatırımları yıllardır henüz tamamlanmış değil. Diyarbakır’da hedeflenen sulama hedeflerine ulaşılamadı. Bu nedenle ürün çeşitliliği, katma değerli üretim ve tarımda dayalı sanayinin gelişmesi mümkün olmuyor.

İşletmelerin finansal sorunları (İlde yatırım yapan firmalar yerel girişimciler. Küçük sermayeler ile iş kuruyorlar ve finansa erişimde önemli sorunlar yaşıyorlar. Sicil affı, banka kredi faizleri ve kredi uygulamaları vb. pek çok sorun yaşanıyor.

Yatırım ortamı; (Kente dair yaratılan medya algısı dışardan yatırımları engelliyor. Yerel girişimleri bir araya getirerek güç birlikleri geliştirmeye çalışıyoruz. Tarıma dayalı sanayi, lojistik, eğitim gibi stratejik alanlarda kamunun da desteklediği yatırımlara ihtiyaç var.)