Galeria’nın çökmesinde ‘kusursuz’ kimse yok

Salih Yeşil

TİGRİS HABER - Maraş merkezli depremden etkilenen Diyarbakır’da çöken Diyar Galeria sitesine ilişkin Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığının başlatığı soruşturma dosyasına binanın çökmesinde sorumluluk payı bulunanların tespiti için istenen ek bilirkişi raporu tamamlandı. İlk raporda, binanın çökmesinde kusuru bulunanların kusur oranlarının tespit edilmemesi ve bazı tespitlerin yeteri kadar açık olmaması ve raporda çelişkiler bulunması nedeniyle istenen ek bilirkişi raporunda, binanın ilk projesinde perde beton bulurken, revize edilen ikinci projede perde beton bulunmadığı belirtildi. Enkazdan çıkarılan kolonlarda yeteri kadar demir filizlerin bulunduğu ve kolonlarda herhangi bir kesme, eğitilme ve çatlamaya rastlanmadığı, kolonların bütünlüğünü koruduğu vurgulandı.

‘Duvarların yıktırılması sebeplerden biridir’

Yapılan beton basınç testinde, binanın yapıldığı dönemde geçerli olan 1995 tarihli deprem yönetmeliğinin beton mukavemet şartlarına göre düşük ve yetersiz kaldığı kaydedilen raporda, D Blok’taki yıkımın nervür döşeme kullanılması nedeniyle döşemelerin kolondan ayrılmasının gerçekleştiği, bunun da yapım hatası olduğu vurgulandı. Binadaki market, tekstil firmasına ait işyerlerinin krokileri incelendiğinde, ikinci projeye uygun olmadıkları, duvarlarının yıkıldığı tespit edilen raporda, bunların hangi dönemde, kim tarafından yapıldığının tepsit edilmediği dile getirildi. Duvarların taşıyıcı olmadığı hatırlatılan raporda, “Duvar yapıda taşıyıcı değildir, ancak deprem esnasında aktif olarak yük almaktadır. Yıkılması deprem kuvvetine karşı binanın zayıflatılması anlamına gelmektedir” denildi.

‘Yakınındaki binanın temel kazısı etkiledi’

Raporda, 128 bağımsız kat bulunan binanın bölümleri arasındaki ayrım duvarlarının yıktırılmasının zayıf kat oluşturarak, binanın yıkılmasının sebeplerinden biri olarak değerlendirildi. Raporda, Diyar Galeria’nın yakınında yapılan bir plazanın temellerinin yıkılan binaların temellerinden 4 metre daha derine indiği ve bu kazı sırasında gerekli zemin stabilete önlemleri alınmadığı, Galeria’nın temel altlarında zemin boşalmasına yol açtığı ve bunun deprem esnasında yıkıma sebebiyet verdiği vurgulandı.

İşte kusur oranları

Kusur oranlarının belirtildiği raporda, 1995 tarihli deprem yönetmeliğini hazırlayanlar yüzde 15, projenin mimarı, statik betonarme hesapların proje sorumluları, yapan ve onaylayanların tamamı sorumlu bulunarak, kusur oranları yüzde 20 olarak tespit edildi.

Alınan beton karot test sonuçlarına göre, proje yapımını üstlenen müteahhit ve firmaların tamamı, şantiye şefi, bina fenni mesulu ve sürveyanı yetersiz mukavetmette beton imalatının olmasında sorumluluk sebebi olduğu vurgulanan raporda, bunların sorumluluk oranlarının yüzde 20 olduğu kaydedildi.

‘Zemin kontrollerini yapanlar yüzde 15 kusurlu’

Binanın zemin kontrollerini yapan, vize veren, imarına müsaade eden, projelerini kontrol eden, onay veren yetkililerin, revize imalat yapılan bölümlere ait değişiklikleri kabul eden makamların ayrıca binaya çok yakın yerde gerekli zemin önlemlerinin alınmasını ikaz etmeyen yetkililerin sorumlu bulunduğunun altı çizilen raporda, bunların kusuru yüzde 15 olarak belirlendi.

‘Ara duvarları yıkanlar yüzde 20 sorumlu’

Bina altında statik ve mimari revizyonlar yaparak binada zayıf kat etkisi oluşturulmasına sebep olan işletmelerin sorumlu olduğu, ayrıca bina ve alışveriş merkezi yönetiminin yapılan değişikliklere müsade etmesi, tahliye kapılarının kapatılması nedeniyle sorumlu oldukları belirtilen raporda, bunların sorumluluk oranları yüzde 20 olarak tespit edildi.

Binanın yakınında yapılan plazanın temelinde zemin güvenliği alınmamasından dolayı, projeyi uygulayanlar ve yapı denetim sorumlularının sorumluluğu bulunduğunun altı çizilen raporda, bunların kusur oranları ise yüzde 10 olarak belirlendi.