Milli Kütüphanedeki dijital belge ve kaynak sayısı 100 milyona ulaştı

TİGRİS HABER - Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürü Taner Beyoğlu, halk kütüphaneciliği, uluslararası yayıncılık ve yapay zeka uygulamalarının okuma kültürü üzerindeki etkisine dair gelişmeleri değerlendirdi.

Türkiye'de 900'den fazla ilçede 1300'ün üzerinde halk kütüphanesi bulunduğunu belirten Beyoğlu, kütüphanelerin fiziki şartlarının iyileştirilmesine önem verdiklerini vurguladı.

Kütüphane kapasitesinin artırılması konusunda çalışmalara devam ettiklerini dile getiren Beyoğlu, "Bu çerçevede son 8 yılı değerlendirdiğimiz zaman yaklaşık 325 bin metrekareden 2025 yılı sonu itibarıyla 800 bin metrekarelik kapalı alana ulaşmış durumdayız." dedi.

Kütüphanelerde sunulan hizmetleri çeşitlendirmeye çalıştıklarını, bilgiye erişimi kolaylaştırmaya önem verdiklerini ve kütüphane hizmetlerinde teknolojiden üst düzeyde faydalandıklarını vurgulayan Beyoğlu, şunları kaydetti:

"Belki de dünyada tek örnek olan ilk yapay zeka temelli sanal kütüphane asistanını geliştirdik. Adı, Kitabî. Şu anda testlerini geliştiriyor ve ülke çapında kullanılır hale getirmeye çalışıyoruz. Kitabî'nin en farklı özelliği, onu dünyadaki diğer örneklerden ve yapay zeka çalışmalarından farklı kılan kısmı, kütüphane kullanan üyelerimizin kullanım alışkanlıklarını, kitap okuma davranışlarını tahlil ederek onlara araştırma ve okuma ihtiyaçları ile ilgili önerilerde bulunması. Temel kütüphane hizmetleri, ödünç alma, verme, katalog tarama gibi fiillerinde sesli iletişimle onlara yardımcı oluyor."

⁠"Kitap varlıklarımız çok büyük bir hızla büyüyor"

Beyoğlu, 2024 yılını 38,7 milyon kullanıcı ve 6 milyon üyeyle tamamladıklarını hatırlatarak, "Ne mutlu ki 2025 yılında ilk 6 ay itibarıyla üye sayımızı 7,6 milyona ulaştırdık. Umut ediyorum, seneyi de 8 milyon gibi bir rakamla kapatacağız. Kitap varlıklarımız, bilgi kaynağı varlıklarımız büyük bir hızla büyüyor. Orada da 25,6 milyona ulaşmış durumdayız. Şu anda 1 milyona yakın kitabımız da kütüphanelerimize dağıtılmak üzere hazırda bekliyor ve dağıtılıyor. Onu da göz önünde bulundurduğumuzda 26 milyonun üzerine çıkacağız." ifadelerini kullandı.

Gelecek yıl hedeflerine ilişkin de açıklamalarda bulunan Beyoğlu, "800 binlere ulaşan kapalı kullanım alanlarımızı 1 milyona ulaştırmak ve kullanıcılar için sunduğumuz toplam oturma kapasitesini de 200 binlere kadar taşımak ama elbette sadece fiziksel imkanları iyileştirmekle yetinemeyiz. Kütüphanelerde vatandaşlarımıza sunduğumuz bilgi hizmetlerini ve kütüphane hizmetlerini de geliştiriyoruz." şeklinde konuştu.

"Türk edebiyatı TEDA desteğiyle görünür hale geldi"

Uluslararası alanda Türk edebiyatının görünürlüğünü artırma çabalarına da değinen Beyoğlu, "Edebiyat Çeviri Destek Programı" (TEDA) ile ilgili de açıklamalarda bulundu.

Program kapsamında 4 bin 599 eserin Türkçeden yabancı dillere çevrilerek yurt dışında yayınlanmasını desteklediklerini ifade eden Beyoğlu, "Destek verdiğimiz ülke sayısı 99'a ulaştı. Dil sayısı da 64 şu anda. Yani neredeyse dünyada konuşulan bütün önemli dillerde, bütün ülkelerde Türk edebiyatı TEDA desteğiyle okunur ve görünür hale geldi. Burada tabii yayıncılarımızın, telif ajanslarımızın çok büyük desteği var. Onlarla biz sıkı bir iş birliği içinde çalışıyoruz. Çok ciddi bir ortak çalışma kültürümüz var yayıncılık sektöründe. Bu sinerjinin ve ivmenin de etkisiyle Türk edebiyatının dünya çapında görünürlüğü hızla artıyor." değerlendirmesini paylaştı.

Yayıncılık sektörünün uluslararası ilişkilerini geliştirmelerinin desteklendiğini dile getiren Beyoğlu, bu kapsamda uluslararası fuarlara katılımın da öncelik haline getirildiğini söyledi. Beyoğlu, yayınevlerinin fuarlarda varlık göstermesinin sağlandığını ve telif ajanslarının telif ticareti potansiyelini geliştirmelerinin desteklendiğini açıkladı.

⁠"Eser ve yazar tanıtım desteği programını başlattık"

Beyoğlu, sürdürülebilirliği sağlamak amacıyla yeni bir program başlattıklarını da duyurdu. Eser ve yazar tanıtım desteği programı kapsamında temel amacın çeviride sürdürülebilirliğin sağlanması olduğunu dile getiren Beyoğlu, "Bir yazarımızın eseri çevrildikten sonra kendi kendine ikinci, üçüncü baskılarını yapması. Bir yazarımızın başka eserlerinin de çevrilmesi. Yani edebi çeviride bir sürdürülebilirlik imkanı oluşturulması için eser ve yazar tanıtım desteği programını başlattık." açıklamasında bulundu.

Dijitalleşme ve değişen okur alışkanlıklarına uyum sağlama konusunda da çalışmalar yürüttüklerini belirten Taner Beyoğlu, "E-dergim" uygulamasını müjdeledi.

Beyoğlu, yeni yıl itibarıyla kullanıma açılması planlanan uygulamayla ilgili, "Türkiye'de fikir ve edebiyat dergileri, edebiyat yaşamının beslenmesi bakımından çok hayati bir rol, kültürel bir rol üstleniyorlar. Bu dergilerimizin yayın yapmaya ve vatandaşlarımıza ulaşmaya devam etmesine destek olmak durumundayız." görüşlerini paylaştı.

⁠"Hayatın aktığı her yerde, kütüphaneler de var olsun istiyoruz"

Okuma kültürünü geliştirmeyi bir numaralı gündemleri olarak nitelendiren Beyoğlu, kütüphanecilik hizmetlerini hayatın aktığı her noktaya taşıdıklarını kaydetti.

AVM'ler, tren garları, havalimanları, hastaneler ve cezaevi kütüphaneleri gibi pek çok alanda okuma imkanı oluşturmaya çalıştıklarının altını çizen Beyoğlu, "Bu çerçevede hayatın aktığı her yerde, kütüphaneler de var olsun istiyoruz. Konvansiyonel olarak hizmet verdiğimiz büyük kütüphane binalarımız dışında vatandaşımızın zamanını geçirdiği her alanda da mekanda da farklı mekanlarda da kütüphane imkanları oluşturmaya çalışıyoruz." ifadelerini kullandı.

Bakanlık bünyesinde 12 AVM kütüphanesinin bulunduğunu söyleyen Beyoğlu, farklı ilgi ve araştırma alanlarına yönelik ihtisas kütüphanelerini artırmayı amaçladıklarını aktardı.

Dezavantajlı gruplara yönelik kütüphane hizmetlerine de önem verdiklerinin altını çizen Beyoğlu, hastane kütüphanelerinin yanı sıra cezaevlerinde hem çalışanların ve yakınlarının hem de mahkumlarının istifade edebileceği kütüphaneler kurduklarını söyledi.

⁠"Belge ve kaynak sayısı 100 milyona ulaştı"

Kütüphane hizmetlerinde teknolojinin rolünü artırarak Milli Kütüphaneyi ulusal bir araştırma merkezi haline getirme yolunda önemli adımlar attıklarını dile getiren Beyoğlu, akademisyenler ve araştırmacılar için kütüphanenin sunduğu elektronik bilgi kaynaklarını artırdıklarını açıkladı.

Beyoğlu, şöyle devam etti:

"Şu an itibarıyla ulusal ve uluslararası akademik veri tabanlarından ve diğer dijital mecralarımızdan sunduğumuz belge ve kaynak sayısı 100 milyona ulaşmış durumda Milli Kütüphanede. Bunu önümüzdeki yıl arttırmak ve dijital veri tabanlarımızı çeşitlendirmek yine öncelikle politikalarımızdan bir tanesi olacak."

Kataloglamanın önemine değinen Beyoğlu, bunun Türkiye'deki bütün kütüphanelerin istifade edebileceği, standartlaştırılmış bir bibliyografik veri seti oluşturmak ve tüm kütüphanelerin işini kolaylaştırmak açısından hayati önemde olduğunu belirtti.

Rami Kütüphanesi, Milli Kütüphane ve Beyazıt Devlet Kütüphanesi entegrasyonu sayesinde son iki yılda bu alanda hızlı mesafe katedildiğini açıklayan Beyoğlu, sözlerine şöyle devam etti:

"2023 yılında Milli Kütüphanede ve Bakanlığımıza bağlı diğer kütüphanelerde 68 bin kataloglama yaparken, biz daha aralık ayı itibarıyla bu sene 175 bine ulaşmış durumdayız. Derlemede de çok ciddi rakamlara ulaştık. Geçen sene sonu itibarıyla 119 bin elektronik ve basılı kitabın derlenmesini mümkün kıldı çalışma arkadaşlarımız ki bu da Cumhuriyet tarihi rekorlarından bir tanesiydi."

Okurların bilgiyi hem tüketen hem de üreten kişiler olması için çalıştıklarını belirten Beyoğlu, sözlerini şöyle tamamladı:

"Bu çerçevede kütüphanelerimizde robotik kodlama atölyeleri, bilim-fizik-kimya atölyeleri, geleneksel el sanatlarımızı öğrenmeleri, tatbik etmelerine yönelik imkanlar ve atölye imkanları da var. Bilişim sınıfları oluşturuyoruz. İnternete ve internet kaynaklarına ücretsiz erişimlerini temin etmeye çalışıyoruz. Yani hayatımızda evimizden ve iş yerimizden sonra ilk mekanımız, en fazla vakit geçirdiğimiz mekan kütüphane olsun istiyoruz. O anlamda kütüphaneyi bir üçüncü mekan olarak kurgulamaya çalışıyoruz."