Serhatlı’dan Kürtçe köy isimleri

“Bir halkın kültürünü ortadan kaldırmak, insanlık suçudur” diyen Serhatlı, dönemin Adalet Bakanı Olan Mahmut Esat Bozkurt’un 1930’da Mecliste yaptığı konuşmasını yazısında aktardı: "Biz Türkler denen, dünyanın en hür ülkesinde yaşıyoruz. Mebusumuz inançlarında bahsetmesi için bundan daha müsait bir ortam bulamazdı. Onun için hislerimi saklamayacağım. Türk bu ülkenin yegâne efendisidir. Saf Türk soyundan olmayanların bu memlekete bir tek hakları vardır, Türklere hizmetçi olma hakkı, köle olma hakkı. Dost, düşman ve bu dağlar bu hakikati böyle bilsin."

Serhatlı bu haftaki yazısında, Diyarbakır merkeze bağlı Kürtçe isimleri değiştirilen köyleri ele alıyor. 1930 yılında dönemin Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt ‘un meclis konuşmasından da bir bölüm aktaran Serhatlı’nın yazısının tamamı şöyle:

‘Bir halkın kültürünü ortadan kaldırmak, insanlık suçudur’

“1925 Tarihinde başlayarak yapılan asimlasiyon aralıksız devam etti. ‘Şark Islahat Planı’ adı altında yapılan Tehcir, Ted’ib, Tenkil harekâtı, Kürtlerin eritme,yok etme harekâtıdır. Zira çok resmi raporlarda da işaret edildiği gibi tehcir sırasında çeşitli sebeplerle Kürtlerin öldükleri aşikârdır. Bu tehcirin bir şartı da gittikleri Batı Bölgesine, iskân edildikleri yerin gerçek yerli nüfusun %5 i geçmeyecek şekilde yerleştirmeleri şartı getirilmişti. Bu asimliyason yalnız tehcir edilenler için değil, kalanlar için de kendi dilleriyle konuşmaları yasaklanmış ve uymayanlar hakkına hapis dahil olmak üzere çeşitli cezalar verilmekteydi. Bununla kalmayarak bir de Kültür katliamı yapılmıştır. Zira bir halkın kültürünü ortadan kaldırmak, insanlık suçudur.

Mahmut Esat Bozkurt’un 1930’da Mecliste yaptığı konuşması

Nitekim 1925’ten başlayarak 1983’e kadar bu kültür jenosidi devam etmiştir. Kürtçe isimler yasaklanmış "Türkiye Türklerindir" sloganı gazetelerin logosu haline getirilmiştir. Dönemin Adalet Bakanı Olan Mahmut Esat Bozkurt, 1930’da Mecliste yaptığı konuşmasında daha da ileri giderek aynen şunları söylemiştir: "Biz Türkler denen, dünyanın en hür ülkesinde yaşıyoruz. Mebusumuz inançlarında bahsetmesi için bundan daha müsait bir ortam bulamazdı. Onun için hislerimi saklamayacağım. Türk bu ülkenin yegâne efendisidir. Saf Türk soyundan olmayanların bu memlekete bir tek hakları vardır, Türklere hizmetçi olma hakkı, köle olma hakkı. Dost, düşman ve bu dağlar bu hakikati böyle bilsin."

‘1983’e kadar 12211 köyün isimleri değiştirilmiştir’

1925’ten başlayarak 1940 yılında İçişleri Bakanlığının 8589 sayılı Genelge ile Kürtçe olan isimler değiştirilmiş ve bu hususta özel ihtisas komisyonu kurulmuştur. 1949 yılında 5442 sayılı il idare kanunu ile yasal zemin hazırlanmıştır. 1983’e kadar 12211 köyün isimleri değiştirilmiştir. Bu rakamın büyük bölümü Kürt köyleri ile alakalıdır. Biz yalnız Diyarbakır Merkez ve Bağlı ilçelerin köylerin eski ve yeni isimleri yazacağız. Umut ediyoruz ve bekliyoruz ki,  bu isimleri binlerce yıl önceki gerçek isimleri ile yaşarlar ve bu ayıp da geç de olsa ortadan kalkar.

Merkeze bağlı köylerin eski ve yeni isimleri:

Merkez Bucak Alipınar:(Danakıs), Bağıvar:(Kâbe), Sandallı:(Derbeşür), Aşağı geçit:(Kırte), Yemişalan:(Dehla havar), Kara iplik:(Gole), Batı Karakoç:(Garbı), Karakoç Bozdemir :(Müderis), Buçuktepe: (Heygecuk), Çakmak: (Cimikan), Ulular:(Gezeran),Baykara: (Beyikan), Pınarlık: (Kanimaran), Çataksu: (Çayanan) Sazlıçökek: (Tilgaz), Dokuzçelik:(Şeyhkent),Dolanay: (Hımyeri), Erimli: (Sımaki), Gevendere:(Kamişek), Güvercilik:(Aynetu), Gözelköy:(Fare), Hantepe: (Tılham), Kapaklıpınar:(Tillik), Karaçalı: (Tilalo), Karpuzlu:(Hacis), Kesikağaç: (Hüseynik), Nahırkıracı:(Şarabi), Pınardüzü: (Cirnik), Tezgeçer:(Kürdikan), Yaytaş: (Çıksor), Yolaltı: (Şılbe), Balaban: (Rutan), Balım:(Matmur), Baysu: (Kürküvan), Dumrul: (Hacıdel), Sundur: (Milan), Kalkan: (Şelbetin), Ağaçlıdere: (Çırnık), Alabal: (Kefnecar), Ballıpınar: (Gürzo), Kaldırım: (Şadi), Sarıkamış: (Heftgerm), Suçıktı:(Tıltapan), Akçagöz: (Barbeşin), Taşdam: (Musan), Karaören: (Hırbereş).

 Bu köyler merkeze bağlı bazı köylerdir. İsmi değiştirilen köy sayısı çok fazla olduğu için örnek olsun diye bir kısım köylerin yeni ve eski isimlerini belirttik. Gelecek hafta İlçelere bağlı ve Kürtçe adı değiştirilen köyleri de açıklayacağız.

Haber: Ali Abbas YILMAZ / ÖZEL