TİGRİS HABER - Bilim insanlarının “asimetrik kelebek krateri” olarak tanımladığı yapı, Mars’ın kuzey alçak bölgelerinde yer alan ve geçmişte volkanik hareketlerin görüldüğü Idaeus Fossae adlı engebeli alanda bulunuyor.
Yaklaşık doğu-batı doğrultusunda 20 kilometre, kuzey-güney yönünde ise 15 kilometre genişliğe sahip olan kraterin, büyüklük olarak Manhattan Adası’nı içine alabilecek ölçekte olduğu belirtiliyor. Bu sıra dışı formun, Mars’a düşük açıyla çarpan büyük bir asteroidin etkisiyle oluştuğu değerlendiriliyor.
ESA’nın açıklamasına göre, alışılmış dairesel kraterlerin aksine bu yapı, çarpmanın açısı nedeniyle iki yana doğru açılan “kanatlar” şeklinde bir enkaz dağılımı sergiliyor. Çarpışma anında yüzeyden kopan malzemenin kraterin kuzey ve güney yönlerine doğru savrulması, kelebek benzeri görünümün temel nedeni olarak gösteriliyor.
Kraterin detayları, Mars Express yörünge aracının 2003 yılından bu yana topladığı topografik veriler kullanılarak dijital ortamda yeniden oluşturuldu. Bu veriler sayesinde, kraterin çevresinde havadan geziliyormuş hissi veren kısa bir görsel çalışma da hazırlandı. İncelemelerde krater tabanının düzensiz ve ceviz kabuğunu andıran bir yapıya sahip olduğu, “kanat” olarak adlandırılan bölgelerin ise belirgin şekilde daha pürüzsüz olduğu tespit edildi.
Bilim insanları, bu pürüzsüzlüğün Mars yüzeyinin altında bulunan buzun çarpma sırasında erimesiyle ortaya çıkan suyla ilişkili olabileceğini değerlendiriyor. ESA’ya göre eriyen buz, suyun serbest kalmasına ve yüzey malzemesinin akışkan hale gelmesine yol açtı. Bu durum, Mars’ta geçmişte suyun varlığına dair önemli ipuçları sunuyor.
Bu keşfin bir ilk olmadığına da dikkat çekiliyor. Mars Express, 2006 yılında Mars’ın güney yüksek bölgelerindeki Hesperia Planum’da, daha uzun ve böcek görünümüne daha çok benzeyen başka bir kelebek krateri görüntülemişti. Bu tür asimetrik kraterler, göktaşı çarpmalarının açısı, enerjisi ve çarpma anındaki yüzey koşulları hakkında kritik bilgiler sağlıyor.
Uzmanlar, yeni keşfedilen kraterin oluşum zamanını ve çarpan göktaşının kesin boyut ile hızını henüz belirleyebilmiş değil. Ancak krater içinde göktaşına ait parçaların hâlâ bulunabileceği ifade ediliyor. Bilim dünyasına göre bu tür bulgular, Mars’ın yüzey altındaki gizli katmanları ve gezegenin geçmiş çevresel koşullarını anlamada önemli bir rol oynuyor. (Haber Merkezi)