Mümin Ağcakaya
TİGRİS HABER - Diyarbakır Sur’larını kurtaran Fransız mimar, sanat tarihçisi, seyyah ve arkeolog ‘Albert Louis Gabriel’e Vefa Sergisi’ Tüyap Diyarbakır 9. Kitap Fuarında kitapseverler tarafından ilgiyle izlenen stantlardan biri oldu.
Geçmişte çok az kişinin ismini bildiği, Diyarbakır Surlarını yıkılmaktan kurtaran Fransız Arkeolog Gabriel’in sadece Surları kurtarmakla kalmadığı; birçok önemli işlere imza attığı da ortaya çıktı.
Albert Louis Gabriel’in 1926-1956arasında Türkiyede yaşadığı, İstanbul Üniversitesinde ders verdiği, Anadolu’yu dolaşarak birçok tarihi yapıyı incelediği ve İstanbul’da Fransız Arkeoloji Enstitüsünü kurduğu da ortaya çıkınca hafızalarda daha fazla yer etmeye başladı.
Birçok açıdan bakıldığında sadece Diyarbakır’ın değil, tarihe önem veren duyarlı herkesin bir vefa borcu olan; Gabrieli hafızalarda yaşatmak ve kentte daha görünür kılmak için kentin bilinen bir meydanına ya da burçlardan birine adının verilmesi gündeme gelmişti.
TÜYAP Diyarbakır 9. Kitap Fuarında ‘Gabriel’e Vefa’ resim sergisi kitap Fuarını ziyaret eden kitapseverler tarafından da ilgiyle izlenen stantlardan bir oldu.
DİTAV Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı yazar Şeyhmus Diken; Gabriel’in kentin hafızasında yeniden yer almaya başlaması ve gecikmiş bir vefa borcunun yerine getirilmesi açısından Gabrielin fotoğrafladığı ve resmini yaptığı; ‘Alber Louis Gabriel’e Vefa’ resim sergisine kentin aydın, entelektüel ve duyarlı kesimlerin göstermiş olduğu ilgiyi anlattı.
‘Gabriel’le ilgili bilgi hafızalarda sınırlıydı’
“Gabrielle ilgili yakın zamana kadar Diyarbakır kamuoyunun ilgisi sadece birkaç cümle ile sınırlıydı. Birçok insanın bilgisi; Gabriel’in bir zamanlar Diyarbakır’a geldiği ve o dönem kent valisinin Diyarbakır Sur’larını içeriye hava girmiyor, bu yüzden sağlık sorunları yaşanıyor gerekçesiyle yıktırmaya başladığı, Gabriel’inde Diyarbakır’a geldiğinde bunun tanıklığını yaşayınca, Sur’un yıkımını durdurduğu kadardı.
Gündeme taşınması
Biz 2014 yılında Gabrielin ‘Şarki Türkiyede Arkeolojik Geziler’ Kitabını yayınladıktan sonra belli bir kesim o kitap üzerinden Gabriel’le ilgili hem yazılı metinlerinden hem de çektiği fotoğraflardan dolayı biraz daha bilgi sahibi oldular. Biz zaman geçtikten sonra fark ettikti bu bilgi yetmiyor. Başka bir iş yapmaya karar verdik. UNESCONUN tarihi miras kalıcı listesine dâhil edilmesinin 10. Yılında Gabriel’e ait bir fotoğraf sergisi açılması gerektiğine kanaat getirdik ve Gabriel’in bizzat kendi çektiği fotoğraflardan ve kendisin yaptığı çizimlerden yaklaşık seksen adetinden oluşan bir sergi açtık. Bu sergiyi önce Sur içinde bulunan DİTAV Sanat Evi’nde açtık. Sonra da TÜYAP 9. Diyarbakır Kitap Fuarında sergiledik. Fuarda çok sayıda entelektüel, okur ve çok sayıda henüz Gabrielle tanışma şansını bulamamış insan merakla ve ilgiyle gelip sergiyi izliyor. Fark ettik ki; Gabriel’in Diyarbakır’ın gündemine taşınması çok kıymetli bir müdahaleye vesile oldu. İyi de yapmışız bu sergiyi. Gabriel yeniden bu kentin fahri hemşeriliğini uzun yıllar sonra da olsa hak etmeyi gerektiren bir pozisyonda yeniden Diyarbakır’ın gündemine taşınmış oldu.
Vefa Borcu Yerine Getirilmeli
Umuyor ve diliyorum ki önümüzdeki günlerde sadece DİTAV olarak değil aynı zamanda kentin valisi, kentin büyükşehir belediyesi ve kentin sivil toplum örgütleri de bu duyarlılığa parmak basar. Ve ortak bir kent mutabakatıyla Gabriel’in adı ya Dağ Kapıdaki Tek Beden Burcuna ya da uygun gördükleri bir yere adı verilir. Böylece Albert Louis Gabriel’in adı hafızalarda daha fazla yaşatılmasına vesile olunur.”