VİDEO - 457 yıllık Paşa Hamamına iadeyi itibar

Haber: Sait BAYRAM

Kamera: Mevlüt BAĞIRMAZ

TİGRİS HABER - Merkez Sur İlçesi'nde bulunan 457 yıllık Paşa Hamamı, Osmanlı dönemindeki itibarlı dönemine yeniden kavuşuyor. İlçedeki olaylar nedeniyle 2015 yılında ara verilen ve 2020 yılında başlanan restorasyon çalışmaları, 3 yılda tamamlandı. Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, tarihi hamamın eski itibarlı dönemine kavuşması için hassas bir çalışma yürüttüklerini söyledi.

24 yıl sonra yeniden işlev kazandı

Osmanlı döneminde Diyarbakır Valiliği yapan Behrampaşa tarafından 1564-1567 yıllarında yaptırılan ve 2000 yılına kadar sabah erkeklere, öğleden sonra da kadınlara hizmet veren Paşa Hamamı, 2000 yılından sonra, ilgisizlik ve yaşam koşulları nedeniyle atıl duruma düştü. 2014 yılında Kültür Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Diyarbakır Koruma Bölge Kurulundan onaylanan proje kapsamında, 2015 yılında restorasyonuna başlandı. Ancak, aynı yılda ilçede başlayan çatışmalı ortamdan dolayı ağır tahribata uğradı. 2020 yılında yeniden restorasyonuna başlanan tarihi hamam 2023 yılında tamamlandı. Hamam, Diyarbakır'da geleneksel hamam kültürünü yaşatmak üzere özgün işlevini devam ettirerek turizme, kültüre ve halka hizmet edecek şekilde dizayn edildi.

"Sabah erkekler, öğleden sonra kadınlar"

Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, Paşa Hamamının soyunmalık, soğukluk, sıcaklık ve külhan diye nitelendirilen 4 ana bölümden oluştuğunu ve Osmanlı hamam mimarisinin tüm özelliklerini taşıdığını söyledi. Hamamın sabah erkeklere, öğleden sonra da kadınlara hizmet verdiğini anlatan Koç, "Kadın ve erkek girişleri ayrıydı. Bu girişlerden biri Yenikapı Caddesi'nde diğeri ise batı cephesine bakan kadın girişi şeklindedir. Avlunun etrafında mahremiyeti sağlamak açısından yüksek duvarlarla çevrilidir. Avludan soyunmalık bölüme geçilmektedir. Bu bölümde Şirvan olarak adlandırılan soyunma kabinleri, kenarlarda Sekiler, ortada Fiskiyeli ve dilimli bazalt havuz bulunmaktadır. Seki bölümlerinin alın kısımlarında nalınlıklar özgün olarak korunmuştur. Yukarıda gördüğünüz tuğla kubbe ile örtülü olan soyunmalık bölümünün tepe noktasında aydınlatma feneri bulunmaktadır. Soyunma bölümünden ılıklık kısmına geçilmektedir. Bu bölümde ıslak hacimler ve vücut ısı dengesini sağlamak için kullanıcıların beklemesini sağlayan sekiler bulunmaktadır. Ilıklık kısmından sonra hamamın ana bölümü olan yıkanma faaliyetinin gerçekleştiği sıcaklık kısmına geçilir. Bu kısımın; dört eyvanlı hacvari plan şeması olup, köşelerde ise dört halvet ve ortasında büyük bir göbek taşı yer almaktadır. Mekanın aydınlatması kubbede yer alan 575 adet fil gözü ile sağlanmaktadır" dedi.

Fin hamamı ve sauna da var

Hamamın restorasyon projeleri hazırlanırken, özgün işlevini sürdürecek şekilde, geleneksel hamam kültürünün yanısıra günümüz kullanıcılarının ihtiyaçlarına da cevap verecek şekilde şartların, çağdaş bir görünüme kavuşturulduğuna dikkat çeken Koç, "Bu çerçevede hamamın su deposu olan sıcaklığın devamındaki kısım günümüzde halihazırda hamam işletmeciliği yapan işletmecilerle de istişare edilerek, projelerde revizeler yapılmış. Fin hamamı, sauna ve duşluklara dönüştürülmüştür. Yapının mimari olarak külhan (halk dilinde), kömürlük olarak bilinen kısmı ise kabinlere ayrılarak masaj salonu olarak işlevlendirilmiş. Böylece güncel teknolojik verilerle, özgün dokuya entegre edilmiştir. Jeneratör, çamaşır yıkama, su deposu, kazan dairesi gibi teknik birimleri ise yapı parsel içerisindeki arka cephede, yeni bir yapı olarak konumlandırılmıştır" ifadelerini kullandı.