Surların Restorasyonu Diriliş mi, Çözülüş mü?

Sait BAYRAM’ın Haberi

TİGRİS HABER - Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi kayyım yönetimi tarafından 2020 yılında ‘Surlarda Diriliş’ mottosuyla başlatılan ve etaplardan oluşan restorasyon çalışmalarını fotoğraflayarak, uzman görüşüne başvuran Diyarbakır Eğitimi İzleme ve Reform Girişimi, yaptığı değerlendirmede, “Surların her bir parçası tarihi eserdir, etrafı tarihi alandır, prosedürün dışına çıkan, görsel olarak bile olsa dokuyu bozan uygulamalar suç kapsamındadır” denildi.

Diyarbakır Eğitimi İzleme ve Reform Girişimi (DİERG), Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi kayyım yönetimi tarafından 2020 yılında ‘Surlarda Diriliş’ mottosuyla başlatılan ve etaplardan oluşan restorasyon çalışmalarını fotoğraflayarak, uzman görüşüne başvurdu.

Restorasyonu incelenen sur taşları arasına uygulanan derz harcının bazalt yüzeyine de döküldüğü, sürüldüğü, aktığı fotoğraflarla tespit edildiğini ortaya çıkan DİERG, Arkeolojik kazılarda olduğu gibi burç ve bedenlerin restorasyonu ya da konservasyonunun da standartlara göre yürütülmesi ve denetlenmesi gerektiği belirtildi.

DİERG şu değerlendirmeler de bulundu:

“Bazı fotoğraflarda görüldüğü gibi bazalt yüzeylere harç sanki fırçayla uygulandığının görünümündedir. Sur duvarlarında restorasyondan önce mekanik temizliğe ihtiyaç yokken, yanlış müdahale sorunlara neden olabilmektedir. Lokal yerine tüm yüzeye müdahale edilmesi doku bozulması riskine neden olabilmektedir.

Bazaltın gözeneklerine giren harç çıkarılmadığında reaksiyon verme, nem etkileri, genleşme olasılıkları bazalta zarar verebilir. Bazalt yüzeyine bulaşan, gözeneklere difüzlenen harcın yüzeyden silinmesi ve gözeneklerden sökülmesi mekanik işlemle mümkündür ancak bu işlem dokuya zarar verebilir. Temel mesele müdahalenin düzeyidir ve oranın yapıya vermeyecek biçimde ayarlanmasını gerekir.

Bu nedenle bazalt yüzeylere olabildiğince müdahale edilmeden derz aralarına harç uygulanması gerekmektedir. Tarihi eserlerin restorasyonu esnek proje süresini, uluslararası yeterliğe sahip uzman personellerden oluşan ekibi, modern donanımı, uygun mevsimi ve ayrıca bağımsız sivil toplum kuruluşlarının da katılımına olanak tanıyan özerk denetim mekanizmasını zorunlu kılmaktadır.

Derz harcı bazalt üzerine akmakta, damlamakta ya da yüzeye uygulanmaktadır. Geçmiş dönem restorasyonlarında sur taşları üzerinde harç kalıntıları tespit edilmiştir yani temizlenmeden bırakılmıştır. Sur taşlarının üzerinde harç kalıntısı kalması surların görselliğini de etkilemektedir. Ayrıca, bazalt yüzeyindeki ve gözeneklerindeki harç mekanik temizlikle giderilebilir, bu da yüzey ve gözeneklerin zarar görmesine neden olabilir. Restorasyon dokuya verilecek en az hasarla değil, hasara toleranssızlıkla yürütülmelidir. Eğer bu mümkün değilse restorasyon durdurulmalıdır.

DİERG, olası riske karşı denetim kurulu tarafından inceleme yapılıncaya dek burç ve bedenlerin restorasyonunun geçici durdurulmasını önermektedir. Böylece işlem görmüş kısımlar incelemeye alınabilir ve işlem görecek kısımlar ise korunabilir. Diyarbakır Kalesi, sıradan bir duvar ya da taş değil, dünyaya miras kalan nadide tarihi eserlerden biridir. Yeryüzünde içinde yaşamın sürdüğü en büyük kaledir ve bir duvar olan Çin Seddi ile kıyaslanmamalıdır.

Surların her bir parçası tarihi eserdir, etrafı tarihi alandır, prosedürün dışına çıkan, görsel olarak bile olsa dokuyu bozan uygulamalar suç kapsamındadır”