VİDEO - Sur’da 10 yıl önceki acıdan o da nasibini aldı!

Ramazan YAVUZ-ÖZEL

TİGRİS HABER - Tarihi Sur ilçesinin Saray kapı ile Mardinkapısı arasında bulunan Cevatpaşa, Savaş, Fatihpaşa, Dabanoğlu, Hasırlı, Cemal Yılmaz mahallelerinin 2015’in Aralık ile 2016 yılının Mart ayları arasında acı olaylar yaşandı.

Kırsal kesimden gelen bir grup PKK’lı ve onlara destek veren şehirdeki yandaşları tarafından bu mahallelerin bir çok yerine “Öz yönetim savunması” adı altında kurulan barikatlar ve kazılan hendekler nedeniyle güvenlik güçleri tarafından geniş çaplı operasyonlar başlatıldı. 3 Ay süren ve şiddetli çatışmaların yaşandığı operasyonlar sona erdiğinde ise 6 mahalledeki tarihi yapılar, bazı ev ve işyerleri tahrip olmuştu. 6 Mahalle Bakanlar kurulu kararıyla acele kamulaştırılarak yıkıldı. Molozları ise Dicle Ünüversitesi arazisinde belirlenen boş bir araziye döküldü.

“TAŞ FIRINDA” ACININ İZERİ..

Olaylar sırasında hasar gören camiler, kiliseler, hamamlar ve yıkılmayan taş evlerin restorasyonu için ise çalışma başlatıldı. Daha önce terk edildikleri ve bakımsızlıktan yer yer yıkılmaya başladıkları için pek fark edilmeyen bazı kiliseler, hanlar, camiler ve taş evler peyderpey biten restorasyondan sonra kendini göstermeye başladı. Bu kiliselerden biri de Savaş mahallesi’ndeolaylardan sonra yıkılan, şimdi yerinde yeller esen Cumhuriyet İlkokulu’nun yan sokağındaki Ermeni Katolik Kilisesiydi. Bu kilisenin 100 metre yukarısında ise Ermeni Protestan Kilisesi bulunuyor.

“EMNİYET”İSİMLİ TAŞ FIRIN

Ermeni Katolik Kilisesi’nin tam karşısında mahallede oturan hemen herkesin bildiği ismi “Emniyet” olan meşhur bir fırın vardı. Ağırlıklı olarak Cumhuriyet ilkokulu çevresi ile Savaş, Hasırlı ve Cemal Yılmaz Mahallelerinde oturanların hemen hepsi bu fırını iyi tanırdı. Bu mahalleler yıkılmadan önce bu fırının tarihi bir yapıya sahip olduğunu pek bilmiyorduk. Fırın mahallede olaylar başlamadan önce aktif halde çalışıyordu. Ön tarafında betonarme bir duvar ve üstte de yine betondan bir daire bulunuyordu.

TAŞ FIRIN TAMDA BURASI…

Fırının orijinal halini ise geçen günkü gezimde gördüm. “Taş fırın” denilen tamda burasıydı. Bazalt taştan orijinal bir yer. Ancak yere döşenmiş olan beyaz fayanslar ise halen duruyor. Ekmek pişirilen fırın girişinin sağ ve solunda usta bir işçilikle yapılmış küçük pencereler bulunuyor. Taş fırının ekmek pişirilen iç kısmının oval şeklindeki kubbesi küçük kırmızı tuğlalarla yapılmış. Ancak kubbenin bir bölümü yıkılmış, buna paralel olarak sağ duvarda da yarık var ve taşlar birbirinden ayrılmış. Biraz inceledim. Sanırım Mahallede genel yıkım sırasında buranın tamamen betonarme olduğu düşünülerek yıkılmak istenmiş ve taşlara denk gelinince de yıkım durdurulmuş büyük ihtimalle. Çünkü ekmek pişirilen iç bölümün kubbesinin bu kadar kısa sürede kendi kendine böylesine çökmesi pek mümkün değil. Bu taş fırın Kilise’nin karşısında bulunması nedeniyle zamanında Ermeni ustalar tarafından da yapılmış olabilir. Fırın sahiplerine ulaşamadığım için bu konuda tam bilgiye de sahip değilim. Benim ki sadece tahmin.

ORJİNAL HALİNE GETİRİLİRSE ÖRNEK OLACAK..

Günümüzde de taş fırınlar bulunuyor. Ancak mevcutların bu eski fırın gibi olduğunu da pek sanmıyorum. Burası orijinal bir Taş fırın. Taş fırınlar bilindiği üzere yüksek ısıya dayanıklı özel taş ve tuğlalarla yapılır. Kubbesi ise yapısı nedeniyle ısı kaybını önler ve enerji verimliliğimi arttırır. 10 yıl gibi uzun bir süre geçmesine rağmen maalesef henüz tam olarak burada restorasyona başlanılmamış.

Bence bu fırın restore edilip orijinal haline getirilip eski günlerine döndürülürse örnek bir mekan haline de getirilmiş olacak. Surda acı olayların yaşandığı bu mahalleyi gezerken gördüğüm kim bilir ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı bilinmeyen “Emniyet “ isimli bu taş fırını da unutanlara hatırlatmak istedim.