İlk Zazaca tez kabul edildi

BİNGÖL Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü bünyesinde açılan Zaza dili ve edebiyatı tezli yüksek lisans programı, ilk öğrencilerini vermeye başladı.

2012 yılından itibaren öğretime başlayan ana bilim dalında tezli yüksek lisans öğrencisi olan Mehmet Aslanoğulları, ‘Lerch’in Zazaki derlemelerinin çevrim yazımı ve türlerine göre sözcüklerin tahlili’ konulu yüksek lisans tezinde, Zazaca yazılı bulunan ilk metinleri içeren Peter Lerch’e ait kitaptaki tüm sözcükleri türlerine göre tasnif ederek, Zazacanın etkileşim içerisinde olduğu Pehlevice, Avestçe, diğer İrani diller, Kürtçe, Türkçe, Arapça ve Proto-Hint-Avrupa dili kök sözcükleriyle etkileşim ve bağlantısını gözler önüne sermeye çalışıyor. Tezinde Zazaca ile ilgili önemli bilgilere ulaşan Aslanoğulları, “Zaza dilinde yazılı bulunan ilk metinler, Rus dilbilimci Peter Lerch tarafından yazılan ‘Kürdler ve Kuzey İrani Keldaniler Üzerine Araştırmalar’ adlı kitapta bulunan Zazaca derlemelerdir. Lerch’in Kırım Savaşı'nda Ruslara esir düşen Osmanlı askerleriyle yaptığı derleme çalışmaları sayesinde ilk Zazaca metinler yazı diline aktarılmıştır. Yazın dünyasıyla çok geç tanışan Zazaca'nın henüz derli toplu bir yazı diline kavuşmamış olması, çalışmaların çok yeni olması ve geçmiş dönemlerdeki yasakçı anlayış nedeniyle Zazaca'nın Kürtçe'nin bir lehçesi mi yoksa kendi başına bağımsız bir dil mi olduğuna dair taze ve yoğun tartışmalar yaşanmaktadır. Bu çalışmamızda, ilk olması hasebiyle en eski tarihe ait derleme metinlerdeki sözcükler türlerine göre tasnif edilmiş ve Zazaca'daki sözcük dağarcığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Böylelikle İrani dillerden olan Zazaca'nın hem aynı dil ailesi içinde olan Kürtçe ve Farsça gibi dillerle, hem de yakın ilişki içerisinde olduğu Arapça ve Türkçe dilleriyle olan etkileşimi sözcükler üzerinden daha anlaşılır kılınmaya çalışılmıştır. Dillerin doğasının ancak dilin kendisinin otorite olduğunun anlaşılmasıyla anlaşılacağı şüphe götürmez. Bu çalışma, başlı başına otorite olan dilin kendisine yönelmeyi esas alır" dedi.

Tezini kitaplaştırmayı da düşündüğünü ifade eden Aslanoğulları, Zazaca üzerinde verilen her emeğin değerli olduğunu dile getirdi. (iha)