Pandemide 29 kodu ile işçi çıkarılıyor

Ali Abbas Yılmaz / Yılmaz Yigitler -  Özel

TİGRİS HABER - Diyarbakır OSB’de bulunan bir tekstil fabrikasında bazı işçilerde Covid-19 çıkması üzerine sağlıklarından kaygılanan ve test yaptırmak isteyen işçilerle fabrika yetkilileri arasında tartışma çıktı. Olayın ardından test için hastaneye giden işçilerden 9’u işten atıldı. 29 kodu ile işine son verilen işçiler evlerinde karantina altında tutulurken, tazminat alamadıkları ve işsizlik sigortasından yararlanamadıkları için mağduriyet yaşıyor.

Fabrika müdürünün de korona çıktığı fabrikada birçok işçinin Covid-19 testi pozitif çıkarken, fabrikada üretim durdu ve işten atılan işçiler ise hukuki yollardan haklarını aramanın peşine düştü. Karantina altındayken ve yüz kızartıcı bir maddeden işten çıkarılmalarını kabul etmeyen işçiler işe dönüşlerinin sağlanması talebinde bulurken, testi pozitif çıkan işçilerin ise tedavileri sürüyor.

Beraber çalıştığımız birçok arkadaşımızın testi pozitif çıktı

Testi pozitif çıkan ve işine son verilen işçilerden Şaban Duruk, şunları söyledi: “Testim pozitif çıktı. Benim yanımdaki arkadaşlara da muhtemelen bulaşmıştır. Sadece hastaneye giderken serviste yanım da 17, 18 kişi vardı. Suç işleyecek bir şey yapmadığımız halde işten kovdular bizi. 29. Maddeden bizi işten çıkardılar. Beraber çalıştığımız birçok arkadaşımızın testi pozitif çıktı. Belirtiler olmasaydı zaten hastaneye gidip test yaptırmazdık.”

Basın açıklaması yaptığım için 29’uncu maddeden iş çıkışım verildi

Karantina altındayken işine son verilen işçilerden Yeter Azbay, işyerinde hijyen kurallarının tam anlamıyla sağlanmadığını belirterek yaşadığı mağduriyeti şöyle dile getirdi: “Şuan ben sadece basın açıklaması yaptığım için 29’uncu maddeden iş çıkışım verildi. Bu sabah beni işe çağırdılar. Gelin kendi çıkışınızı verin dediler. Amaçları burada kendilerini temize çıkarmak. Bir iki kişiyi daha aramışlar gel diye. Kübra arkadaşımızı aradılar gel çıkışını ver diye. Bizim herhangi bir suçumuzun olmadığını bildikleri halde bizi çağırıp kendi çıkışımızı vermemizi istediler.”

Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesinde bulunan bir tekstil fabrikasında Covid-19 testi pozitif çıkan çalışma arkadaşlarından dolayı sağlıklarından endişe eden işçiler test yaptırmak istedi. Test yapmak için işyeri ile tartışan işçiler pandemi sürecinde kapının önüne kondu. Hem de “işveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle” işçiler karantina altındayken işlerine son verildi.

29 kodu ile işten çıkarılan 9 işçi, kıdem ve ihbar tazminatını alamadığı gibi, işsizlik maaşından da faydalanamayacak. Aralarında kadın işçilerin de olduğu işçiler mağdur olduklarını ve haksız yere işten atıldıklarını belirterek, hukuk çerçevesinde haklarının takipçisi olacaklarını ifade ettiler.

‘Sağlığımız için mücadele verdik, test yaptıralım dedik ama işimizden edildik’

Pandemi sürecinde karantina altındayken işten çıkarılan işçilerden Mürsel Çalışır, 29’uncu madde kapsamına girecek hiçbir fiillerinin bulunmadığını belirterek şunları söyledi:  “9 kişi işten çıkarıldı. İşten çıkarılanlar arasında kadın arkadaşlar da var. Biz ahlak kurallarına aykırı herhangi bir suç işlemedik. Kimseyi tehdit etmedik, kimseye mukavemette bulunmadık, kimseye hakaret etmedik. Aramızda geçen sadece bir tartışmadır. Tartışma konusu da test yapmaya gitmek istememizdir. Ancak bu talebimiz geri çevrildi. Test yapmaya giden olursa ya da rapor almaya çalışan olursa onlara tutanak tutup işten çıkartacağız dediler. Biz 29 kodu ile geçen herhangi bir suç işlemedik. Hadi biz erkeğiz bizi bu maddeden çıkardılar, bayan arkadaşlarımızı da bu maddeden çıkardılar. İşten çıkarılan bayan arkadaşları aramışlar, konuşacağız demişler. Amaçları bayan arkadaşları aradan sıyırıp suçun hepsini üstümüze yıkmak istiyorlar. İşten atıldım ve mağdur durumdayım. Kendi imkanlarımızla test yapmaya gittik. Testi pozitif çıkan iş arkadaşımla aynı servisteydik. Şuan Aile Sağlık Ocağı’ndan aldığım 10 günlük rapor kapsamında evde karantinadayım. Çünkü testi pozitif çıkan arkadaşlarım vardı ve onlarla temaslıydım. Biz sadece sağlığımız için mücadele verdik, test yaptıralım dedik ama işimizden edildik.”

‘İşten aradılar, gel kendi çıkışını ver dediler’

Karantina altındayken işine son verilen işçilerden Yeter Azbay, işyerinde hijyen kurallarının tam anlamıyla sağlanmadığını belirterek yaşadığı mağduriyeti şöyle dile getirdi: “İşyerinde vaka vardı ve buna rağmen işe devam ediyorduk. Karantinada olması gereken insanlar işe geldi. Karantinada olması gereken ve işe gelmemesi gereken birini kendi araçlarıyla işe getiriyorlardı. İşyerinde kendimizi koruyabileceğimiz bir şey yoktu. Dezenfektanı bile geçen hafta taktılar. Sabahları ateşimizi ölçüyorlar ve elimize dezenfektan sıkıyorlardı. Bu işlem sadece sabah işe girişte bir kere yapılıyordu. Maske temini yoktu. Biz bunu söylediğimizde tepki gösterdiler. Şuan ben sadece basın açıklaması yaptığım için 29’uncu maddeden iş çıkışım verildi. Bu sabah beni işe çağırdılar. Gelin kendi çıkışınızı verin dediler. Amaçları burada kendilerini temize çıkarmak. Bir iki kişiyi daha aramışlar gel diye. Kübra arkadaşımızı aradılar gel çıkışını ver diye. Bizim herhangi bir suçumuzun olmadığını bildikleri halde bizi çağırıp kendi çıkışımızı vermemizi istediler. Ergani gurubunda 3-4 vaka var. Müdürümüz pozitif. Eylem yaptığımız için çıkışı verilen bir arkadaşımızın testi pozitif çıktı. Bir başka arkadaşımızın daha pozitif olduğunu biliyoruz. Benim testim negatif gözüküyor ama testi pozitif çıkan arkadaşlarla temaslıyım. Biz Çarşamba gününden itibaren karantina sürecindeyiz. Biz karantina sürecinde olduğumuz halde çıkışımız verildi.”

‘Belirtiler olmasaydı zaten hastaneye gidip test yaptırmazdık’

Covid-19 testipozitif çıkan işçilerden Şaban Duruk, işten atılmasına gerekçe yapılan tartışmaya ve yaşananlara ilişkin şunları söyledi: “Arkadaşlarla birlikte hastaneye gitmek istedik. Ya da bize test yapın dedik. Çalıştığımız işyerinin idare işlerinde biri üstlerini aradı. Bizim durumumuzu onlarla paylaştı. “Gitmek isteyen varsa gidebilir” dediler. “Servisçiler sizi hastaneye bıraksın” denildi. Bizlerde servislerle konuştuk. Bize tamam dediler. Daha sonra servisçilere denildi “onları hastaneye götürmeyin.” Bunun üzerine tartışmalar çıktı. Kendi şahsım olarak ne bir hakaret ne bir küfürde bulundum. Hiçbir şey yapmadığım halde test yaptırmak istediğimi söyledim. Zor şeyler yaşıyorduk. Daha sonra hastaneye gidip test yaptırdım. Testim pozitif çıktı. Benim yanımdaki arkadaşlara da muhtemelen bulaşmıştır. Sadece hastaneye giderken serviste yanım da 17, 18 kişi vardı. Suç işleyecek bir şey yapmadığımız halde işten kovdular bizi. 29. Maddeden bizi işten çıkardılar. Beraber çalıştığımız birçok arkadaşımızın testi pozitif çıktı. Belirtiler olmasaydı zaten hastaneye gidip test yaptırmazdık. Birazdan ambulans gelip beni hastaneye götürecek. Oranın kamera kayıtları var. Her şey ortaya çıkar. Biz herhangi olumsuz bir harekete bulunmadık. Sadece aramızda ufak bir tartışma oldu. Benimle birlikte 9 kişiyi işten çıkardılar.”

‘Ahlak kurallarına haykırı bir şey yapmadığımız halde bizleri 29. Maddeden işten çıkardılar’

İşten atılan işçilerden Ramazan Filiz ise şunları söyledi: “Test yaptırmak istediğimiz için bizi işten çıkardılar. Olmayacak bir maddeden bizi işten çıkardılar. Hiçbir şey yapmadık. Test yaptırmak istediğimizi söyledik. Onlarda kabul etmeyince ufak bir tartışma çıktı. Ergani’den çalışmak için gelenlerde birkaç kişinin testi pozitif çıktığından ötürü gelmiyorlardı. Bizlerde işyerine bize test yaptırmadan çalışmayacağımızı söyledik. Onlarda “ test yaptırmanızı istemiyoruz. 3 ya da 4 günlük bir iş var. İşi bitirin. Zaten biz ara vereceğiz” dediler. Bahanelerle bizi uyulamaya çalıştılar.  Bizlerin rapor almasını istemediler. İşlerin acil olduğunu söylediler. Hastaneye gidip. Test yaptırdık. Benim testim negatif çıktı. Dün den beri beraber olduğumuz arkadaşın testi ise pozitif çıktı. Avukatlarla görüştük. Bizi haksız bir şekilde işten çıkardıkları çok açık. Ahlak kurallarına haykırı bir şey yapmadığımız halde bizleri 29. Maddeden işten çıkardılar. Konuşmalarımızın hiçbiri 29. Maddeye girmiyor. Sadece ufak bir tartışma oldu. Bu madde yüz kızartıcıdır. Test yaptırmak isteyenleri nasıl olurda bu maddeden işten çıkarırlar. İşten çıkarıldığımızı bize atılan mesajlarda öğrendik. Telefonlarımıza da cevap vermiyorlar. 14 gün boyunca evde kalacağım. Karantinada olduğum için. İşsizim. Ne yapacağımızı bilmiyoruz. 2 yıldan fazladır o fabrikada çalışıyordum. Kesin bir rakam olmamakla birlikte 9 kişiyi işten çıkarıldı. Bu sayısı fazla da olabilir.”

‘İşten çıkarılan işçiler 30 gün içinde işe iade başvurusu yapmalı’

Pandemi sürecinde işçilerin işten atılmalarına gerekçe yapılan 29’uncu maddeyi değerlendiren avukat  Erhan Ürküt ise şunları ifade etti: “İşçi bu durumda kıdem ve ihbar tazminatını alamadığı gibi, işsizlik maaşından da faydalanamamaktadır. İşverenin kötü niyeti söz konusudur. İşten çıkarılan işçilerin yapmaları gereken ilk önce hukuki destek almalarını öneririm. Çünkü işten çıkış nedeninin ispatı çok önemlidir bu durumda. 29 çıkış koduyla işten çıkarılanların ilerde iş bulması da zordur. Her yerde karşılarına çıkacak bir nedendir. İşçi arkadaşların işten çıkışlarının verildiği günden itibaren 30 gün içinde bir avukat yardımıyla arabulucuya işe iade istemiyle başvuru yapmaları gerekmektedir. Eğer işe iade istemleri konusunda anlaşma sağlanamazsa iş mahkemelerinde dava açmaları gerekmektedir. Buradaki 30 günlük süre çok önemlidir. Bu süre aşılırsa işe iade istemiyle dava açılamaz. Mahkemede koronadan dolayı böyle bir durumun olduğu ispatlanırsa işçiler işine iade edilir. Eğer firma işçileri işe almazsa 8 hafta tutarında tazminat ödemek zorunda kalır. Ayrıca haksız nedenle işten çıkışları yapılan işçiler diğer tazminat ve alacaklarını da işverenden dava yoluyla alabilirler.”

Fabrikada pazartesi gününden beri üretim yok

Israrlı aramalarımıza karşın fabrika yetkilileri ile iletişime geçemedik. Fabrika güvenliği ile yaptığımız görüşmede ise fabrikanın pazartesi gününden itibaren kapalı olduğu ve üretim yapılmadığı belirtildi. Fabrikada sınırlı sayıda personelin temizlik için bulunduğu ifade edildi.

Pandemi sürecinde işçi çıkarmaya gerekçe yapılan 29’uncu madde:

29 kodu ile iş akitleri feshedilen işçiler, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre işsizlik maaşına hak kazanamadıkları gibi işverenden de tazminat talep edememektedirler.

SGK işten ayrılış kodlarına göre 29 kodu: “İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih” anlamına gelmektedir. İşverenin işçisini bu kod ile çıkarabilmesi için işçinin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II bendi kapsamında belirtilen fiillerden birini işlemesi gerekmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II bendinde belirtilen fiiller ise şöyle:

II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.

b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.

c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.

e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.

g) İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.

h) İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.”