Sur mağdurları Sur dışında mutsuz

Sosyo politik Saha Araştırmaları Merkezi, Sur’dan göç etmek zorunda kalan 120 aile ile görüştü. Çatışmalı ortamın göçe zorladığı ailelerin ekonomik, kültürel, sosyal ve psikolojik durumlarının incelendiği çalışmada ailelerin bulundukları ortama uyum sağlama düzeyleri ölçüldü.

Sosyo politik Saha Araştırmaları Merkezi, Diyarbakır’ın Sur dışında kalan Yenişehir, Kayapınar ve Bağlar İlçelerinde, 6 Eylül 2015 tarihinde başlayan sokağa çıkma yasakları sonrası Sur’u terk etmek zorunda kalan 120 hane ile bir çalışma gerçekleştirdi.

Hane bazlı ve yüz yüze görüşme usulüyle gerçekleşen çalışmada, yerinden edilme nedenleri ve sonrasında yaşanan ekonomik, kültürel, sosyal ve psikolojik etkiler ile ortaya çıkan kabullenme ve uyum düzeylerini anlamaya, mekânsal farkların ortaya çıkardığı olası değişimleri ölçmeye çalıştı.

Sur mağdurlarına yönelik saha çalışmasında şu tespitlere ulaşıldı:

• Yerinden edilenlerin en çok dikkat çeken yönlerinden biri işsizlik ve gelir düzeyindeki düşüklüktür. Ev içi ücretsiz işçileri de katarsak, çalışmaya göre; toplamda katılımcıların %78’inin herhangi bir ücretli işe tabi olmadığı görülmüştür.  Sur da yaşarken ise katılımcıların toplamda %74’ünün yine herhangi bir ücretli işe sahip olmadığı anlaşılmıştır.

• Surda yaşar iken %60’ı hane kişi sayısının 4-6 kişi aralığında olduğunu; %34’ü hane kişi sayısının 7-9 kişi aralığında olduğunu; %6’sı hane kişi sayısının 10 ve üzeri olduğunu beyan etmiştir.                                                                                                                              

Şimdi bulundukları yerlerdeki; %69’u hane kişi sayısının 4-6 kişi aralığında olduğunu; %25’i hanelerinde 7-9 kişinin yaşadığını; %4’ü hane kişi sayısının 1-3 kişi aralığında olduğunu; %2’si 10 ve üstü olduğunu beyan etmiştir

• Katılımcılara Sur’ da yaşarken hane aylık gelirlerinin ne olduğu sorulmuş; %9’u 0-1000 TL arasında olduğunu; %63’ü 1001-2000 TL arasında olduğunu;  %15’i 2001-3500 TL arasında olduğunu beyan etmiştir.

Şu anda ise: %12’si hane aylık gelirinin 0-1000 TL arasında olduğunu; %40’ı 1001-2000 TL arasında olduğunu; %38’i 2001-3500 TL arasında olduğunu belirtmiştir. Rakamlardan da anlaşılacağı üzere O dönemin asgari ücreti ve üzerinde gelir olan hane oranı yaklaşık %90’larda seyrediyorken; bu gün haneye asgari ücret ve üzeri ücret girenlerin oranı %48’dir.

• Araştırma grubunun %36’sı Sur da iken hiçbir mülkü olmadığını beyan ederken; %52’si mülklerinin olduğunu ancak yıkıldığını; %7’si mülklerinin kamulaştırıldığını;  %5’i ise mülklerini sattıklarını bildirmiştir. Bu verilerden yola çıkarak mülkü olanları kendi özelinde değerlendirdiğimizde; mülkü olanların %81,25’inin evinin yıkıldığını, %7,82’sinin evinin satıldığını ve %10,93’ünün ise evlerinin  kamulaştırıldığını görmekteyiz.

• Mülk ve gelir durumu ilişkisine baktığımızda ise 0-1000 TL gelir grubunu oluşturanların %58,3’ünün Sur da iken de mülkleri yok iken %41,7’nin Surda mülkleri olduğu ancak yıkıldığı öğrenilmiştir. 1001-2000TL Gelir Grubunun, %50’si yıkıldı derken, %40’ı sattık, %5’i kamulaştırıldı yanıtlarını vermişlerdir. 2001-3500TL Gelir Grubunun,  %55,3’ü yıkıldı, %7,9’u kamulaştırıldı, %5,3’ü sattık yanıtlarını vermişlerdir. 3501-5000TL Gelir Grubunun %60’ı yıkıldı, %20’si kamulaştırıldı %10’u sattık yanıtlarını vermişlerdir. Bu gelir grubunun %10’u hiçbir mülklerinin Sur’da olmadığını beyan etmiştir.

• Yerinden edilenler için en önemli güçlüklerden biri barınacak ev meselesidir. Yerinden edilenlerin sadece %40’ı Surda iken kirada olduğunu, bunların toplamda %60’ı ise kiralarının 300 TL ve altında olduğunu beyan etmiştir. Sur da yaşarken ödenen en yüksek kira bedelinin ise %2,5’lik bir kesimin ödediği 600 TL olduğu anlaşılıyor.

• Şu anda yaşadıkları yerlerde ise kirada olduğunu söyleyenlerin oranı %90! Bu insanların çoğunluğunun yoksul semtlere yerleşmiş olduğu gözlenmiş olsa da şu anda ödenen kira tutarları onlar açısından ödemede güçlük çektikleri bir noktayı oluşturuyor. Bununla beraber 300 TL ve altında kira ödeyenlerin oranı %8 iken, 600 TL ve üstü kira ödeyenlerin oranı %14,4’tür. Veriler yerinden edilen Surluların ciddi maddi kayıplar yaşadıklarına işaret etmektedir.

• Göç etme nedenlerinin sorgulandığı soruya yanıt veren araştırma grubunun toplamda %93’ü çatışmalar ve evlerinin yıkılması nedeniyle zorunlu göçe mecbur kaldıklarını, yerlerinden edildiklerini beyan etmişlerdir.

• “Sur'dan göç ettikten sonra yaşadığınız en önemli birinci sorun nedir?” sorusuna araştırma grubunun yanıtlarının ilk iki sırasını; %64 ile Maddi Zorluklar; %21 ile Psikolojik Zorluklar oluşturmuştur.

• Tüm yaş gruplarında öncelikli sorun “Maddi zorluklar” olsa da gelir seviyesi yükseldikçe “psikolojik zorluklara” işaret edenlerin oranında ciddi artışlarla karşılaşılmıştır. Örneğin; 0-1000 TL gelir grubunun %8,3’ü psikolojik zorluk derken; bu oran 3001-5000 TL gelir grubunda %40!

• Görüşmecilere “Sur’da yaşarken komşuluk ilişkileriniz nasıldı?” sorusu yöneltilmiş ve %93’ü farklı derecelerde iyi olduğunu söylemiştir. Komşuluk ilişkileri en çok özlenen durumlardan biri olarak karşımıza çıkmıştır. Önemli bir kısmı “Aile gibiydik” kavramını kullanmayı tercih etmiştir.

• Şimdi yaşadıkları semtlerdeki komşuluk ilişkilerini “iyi” diye niteleyenlerin oranı %27 iken, %56’sı normal demektedir.

• “Sur'da mı kendinizi daha güvenli hissediyordunuz, yoksa şu anda yaşadığınız semtte mi güvenli hissediyorsunuz?” sorunu yanıtlayan araştırma grubunun %47gibi önemli bir oranı “Sur” yanıtını verirken, sadece %21’i “yeni yerimizde” demiştir.

• Araştırma grubunun %66’sı Sur’da kendini daha mutlu hissettiğini söylerken; %2’si “Yeni Yerimizde” yanıtlarını vermiştir. Yeni yerde mutlu olduğunu söyleyenlerin 18-24 yaş aralığında olduğu dikkat çekmiştir.

• Araştırma grubunun %74’ü “Yeni yerimizde hayat daha pahalı” derken, Sur da daha pahalıydı diyenlerin oranı %3’tür. Gelir oranı yükseldikçe yeni yerlerinde hayatı daha pahalı bulanların oranlarında artış olduğu gözlenmiştir.

• “Göç sonrası aile üyelerinden psikolojik tedavi gören oldu mu?” sorusu yöneltildiğinde görüşmecilerin %82’si ‘Hayır’ ve %18’i ‘Evet’ yanıtını vermiştir. Evet diyenler içinde %72,2’si hanelerinde 1 kişinin; %22,2’si 2 kişinin; %5,6’sı 3 kişinin psikolojik tedavi gördüğünü bildirmiştir.

• Göç sonrası aile içinde eğitimini yarıda bırakanların olduğunu beyan edenlerin oranı %20’dir

• “Sur'dan ayrıldıktan sonra herhangi bir kurum veya kişiden yardım aldınız mı?” sorusuna görüşmecilerin %40’ı ‘Evet’ derken, %60’ı ise ‘Hayır’ yanıtını vermiştir. “Evet” diyenlerin %52,5’i Valilikten yardım aldıklarını; %22,5’i Belediye ve Belediyeye bağlı kuruluşlardan; %12,5’i hem Valilik hem de Belediyeden; %10’u Akrabalardan; %2,5’i de Sivil Toplum Kuruluşlarından yardım aldığını belirtmiştir. Ancak bu yardımların en fazla 2 yıl sürdüğü, şu anda yardımların kesildiği bildirilmiştir.

• Yerlerinden edildikten sonra yerleştikleri yeni semtlere %53’ü farklı derecelerde alışamadığını beyan ederken; %40’ı alıştığını bildirmiştir. Yine gelir grubu yükseldikçe Sur dışındaki hayata alışamadıklarını söyleyenlerin oranında artış gözlenmiştir.

• “Sur’a tekrar dönmek ister misiniz?” sorusuna araştırma grubunun %82’si ‘Evet’, %18’i ise ‘Hayır’ yanıtını vermiştir.(HABER MERKEZİ)