Karacadağ’ın incisinde hasat vakti yaklaştı

Karacadağ’ın volkanik topraklarında, Karacadağ’ın buz gibi suyu ile sulanan, yerli tohum, ilaçsız, gübresiz olarak yetiştirilen çeltik bölgenin gözdesi.

Yüksek protein, zengin nişasta

Karacadağ pirincinin yetişme alanlarına ve üretim koşulları hakkında gazetemize değerlendirmede bulunan Diyarbakır Ziraat Odaları Koordinasyon Kurulu Başkanı Mehmet Cevat Delil, “Harmanda çeltik, sofrada pirinç” olarak bildiğimiz Karacadağ’ın incisine ilişkin olarak şunları söyledi: “Karacadağ çeltiğinin en önemli özelliği rengi, aroması, lezzeti, tanelerinin su çekme kabiliyetidir.  Tüm bu özellikleriyle Karacadağ pirincinin bölge halkının damak tadında yer etmiştir. Orta irilikte tane yapısı, pişerken lapalaşamaması Karacadağ pirincini bölgede bir numaraya yükseltmiştir. Yüksek protein ve nişasta bakımından zengin olması Karacadağ Piricinin lezzetinin bir başka nedenidir.”

Çeltik 2 TL, pirinç 6 TL

Tarladan sofraya çeltikteki fiyat artışına değinen Delil, ““Diyarbakır ve ilçelerinde toplamda 25 bin dönüm arazide çeltik ekimi yapılmaktadır. Çeltik eken çiftçiler hasat sonrası ürünlerini fabrikalara satıyorlar. Geçtiğimiz yıl Karacadağ çeltiğini üretici çiftçilerden 2 TL civarında satın alan fabrikalar, çeltiği işledikten sonra pirinç olarak 6 TL civarında piyasaya sunmaktadır. Bu yıl ise çiftçiden çeltiğin 2 TL’nin üzerinde alınması beklenmektedir” diye konuştu.

Ekim ayının ilk haftasında hasada başlanacak olan Karacadağ Pirinci hakkında Diyarbakır Ziraat Odaları Koordinasyon Kurulu Başkanı Mehmet Cevat Delil ile konuştuk.

Diyarbakır Ziraat Odaları Koordinasyon Kurulu Başkanı Mehmet Cevat Delil, hasat zamanı yaklaşan Karacadağ pirincinin yetişme alanlarına ve yetişme koşullarına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Karacadağ’ın eteklerinde yetişir

Karacadağ Çeltiğinin bölgeye özgü bir kültür olduğunun altını çizen Delil, “Karacadağ Pirinci Karacadağ’ın sulu tarım alanlarında yaygın olarak üretilen bir kültür çeşididir. Karacadağ Çeltiği başta Diyarbakır merkeze bağlı Karacadağ havzası olmak üzere Çınar, Hazro, Çermik, Kocaköy ve Şanlıurfa’nın Siverek, Viranşehir, Mardin’in ise Derik ilçesi ve bağlı köylerinde üretilmektedir. Karacadağ toprakları volkanik püskürtülerin tortulaşmasıyla derin kaya tabakalarından oluşan yüzlek bir toprak tabakasıdır. Organik olarak zengin minarelerle sahip olsa da (%5) derin olmayan bir profile sahiptir. Karacadağ’ın sulu alanları çeltik üretimi için en verimli topraklardır. Karacadağ’da Çeltik verimi çiftçilerin deyimiyle bire 50’dir. Bu da Karacadağ pirincinin dekar başına 500 kg. civarında bir verimliliğe sahip olduğunu göstermektedir. Karacadağ Çeltiği, yerli tohum, ilaçsız ve gübresiz olarak yetiştirilmektedir” diye konuştu.

Karacadağ pirinci lapalaşmaz

Karacadağ Çeltiğinin özellikleri hakkında konuşan Delil, “Karacadağ pirinci, Oryza sativa L. Türüne giren yerel kültür bitkilerinin meyvesi olan çeltiğin, tekniğine uygun olarak kavuzları soyulup; çeşitli parlatma işlemleri uygulanarak embriyonu, meyve kabuğu ve aleuronunun kısmen alınmasından sonra elde edilen ürünüdür. Orta geçici bir çeşit olması ve bölgenin özel toprak yapısı ve sulama suyuna uyum göstermiş olması Karacadağ çeltiğini diğer çeltik türlerinden ayırır. Karacadağ çeltiğinin en önemli özelliği rengi, aroması, lezzeti, tanelerinin su çekme kabiliyetidir.  Tüm bu özellikleriyle Karacadağ pirincinin bölge halkının damak tadında yer etmiştir. Orta irilikte tane yapısı, pişerken lapalaşamaması Karacadağ pirincini bölgede bir numaraya yükseltmiştir. Yüksek protein ve nişasta bakımından zengin olması Karacadağ Piricinin lezzetinin bir başka nedenidir” dedi.

Ekim ayı başında çeltik hasadı başlıyor

Karacadağ çeltiğinin hasat zamanına ilişkin bilgi veren Delil, “Karacadağ çeltiğinde çıkıştan hasada kadar geçen süre yaklaşık 150 gündür. Nisan sonu Mayıs başında ekimi yapılan Karacadağ çeltiğinde hasat zamanı Eylül sonu ile ekim başı arasındadır. Karacadağ çeltiğinde hasat sonrası tanede nem oranı (%13-15) Türkiye’nin diğer bölgelerine göre düşüktür. Tanenin ağırlıkça %8-12’si proteinli bileşiklerden oluşmaktadır. Bu oran diğer çeltik türlerinden daha yüksektir. Çeltiğin pirince işlenmesinde kırık tane oranı düşüktür. Kırıksız sağlam pirinç randımanı %62-74 arasındadır. Karacadağ pirinci, özellikle tat, koku ve aroması yönünden bölge halkı tarafından tercih edilmektedir” şeklinde konuştu.

Yerli tohum

Çeltikteki ekim usullerine ilişkin konuşan Delil, “Karacadağ’da çeltik ekimi taşlık tarlalarda serpme olarak yapılmakta ve herhangi bir tefsiye işlemi uygulanmamaktadır. Taşlık alanlarda makineli tarım imkanı da yoktur. Salma sulama metodu ile sulanan çeltik tarlalarını Cenan adı verilen sulamacılar sular. Sulamacılar ürünün %10’u karşılığında çeltiği sular. Karacadağ’ın kar suları ve yer altı sularıyla sulanan çeltikte suyun sıcaklığı oldukça düşüktür. Karacadağ çeltiğinde tohum ıslahı yapılmamıştır. Pirinç fabrikaları üreticiden aldığı çeltiği eleyerek içindeki yabancı ot tohumlarından arındırarak çiftçilere geri satmaktadır. Karacadağ pirincinde hasat taşlık alanlarda elle, düz alanlarda ise biçerdöverlerle yapılır. Çeltiğin en uygun hasat zamanı salkımın %80’inin saman sarısı olduğu zamandır. Bu sırada yapraklar hala yeşil durumdadır. En iyi hasat zamanı danedeki rutubetin ölçülmesiyle belirlenir. Biçerdöverle yapılan hasatta çeltik %22-24 rutubet oranında iken yapılır ve düşük devirle hasat edilir” dedi.

Çeltikten pirince…

Çeltiğin üreticiden tüketiciye ulaşıncaya kadar geçtiği aşamalara değinen Delil, “Karacadağ çeltiği üreticiden tüketiciye ulaşıncaya kadar birçok işlemden geçer. Çiftçiler tarafından fabrikalara verilen çeltikler, burada kavuzdan ve saptan ayrılır. Beton zemin üzerine serilerek nem oranı belli bir seviyeye getirilen çeltik burada kurutulur. Fabrikalarda sofralık hale getirilen pirinç tüketiciye sunulur. Diyarbakır’da pirinç yan ürün işleme teknolojisi gelişmediğinden ürünün işlenmesi esnasında açığa çıkan kırık pirinçler, pirinç soyma ve parlatma ürünleri genellikle hayvan yemi olarak kullanılır. Halbu ki, bu ürünler, pirinç unu, dondurma, krema sanayilerinde daha yüksek bir verimlilikte değerlendirilebilir” diye konuştu.

Çeltik 2 TL, pirinç 6 TL

Çeltik fiyatlarına ilişkin açıklamada bulunan Delil, “Diyarbakır ve ilçelerinde toplamda 25 bin dönüm arazide çeltik ekimi yapılmaktadır. Çeltik eken çiftçiler hasat sonrası ürünlerini fabrikalara satıyorlar. Geçtiğimiz yıl Karacadağ çeltiğini üretici çiftçilerden 2 TL civarında satın alan fabrikalar, çeltiği işledikten sonra pirinç olarak 6 TL civarında piyasaya sunmaktadır. Bu yıl ise çiftçiden çeltiğin 2 TL’nin üzerinde alınması beklenmektedir. Bölgenin damak tadına uygun olduğu için Karacadağ pirinci genelde bölgede iç piyasada tüketiliyor. Çeltik fiyatlarıyla da ilgili olarak herhangi bir denetleme kurulu yok. Çeltik piyasası hem o yılki çeltik rekoltesine hem de ülkenin genel piyasasına bağlı olarak değişkenlik gösterebiliyor” şeklinde konuştu.

Ali Abbas Yılmaz/ Özel