Bir ekran parıltısında geçiyor günlerimiz. Bildirim sesleriyle uyanıyor, akışlarda kayboluyor, düşünmeden geçiyoruz çoğu anın içinden. Teknoloji bizden düşünmemizi değil, hızla karar vermemizi istiyor. “Anında yanıt ver, hızlı tüket, hemen paylaş.” Oysa insan zihninin en büyük gücü, hızda değil, derinliktedir.

Derin düşünme, içinde sessizlik barındıran bir süreçtir. Bir fikrin etrafında uzun uzun dolaşmak, konunun hem görünen hem görünmeyen yanlarını sorgulamak, kolay cevaplara razı olmadan anlamın katmanlarına inmektir. Ancak bu beceri, dijital çağda giderek silikleşiyor. Çünkü her şey hız üzerine kurulu. Hızlı haber, hızlı iletişim, hızlı bilgi… Ama derin düşünme zaman ister, sabır ister. Bugün ne yazık ki bunların modası geçmiş gibi görünüyor.

Bilim, insanlık tarihinin en büyük düşünsel yolculuğudur. Galileo, Darwin, Einstein ya da Marie Curie… Onlar keşfi teknolojiden değil, düşüncenin derinliğinden başlattılar. Bugünün algoritmaları, veriyi analiz edebilir; ama bir anlam inşa edemez. Çünkü anlam yaratmak, yalnızca insan zihnine ait bir yetidir. İşte bu yüzden teknolojiye sahip olmak kadar, teknolojiyle birlikte düşünebilmek de önemlidir.

Peki ne yapmalı? En başta zihnimizi “dijital dikkat dağınıklığından” korumalıyız. Her bilgiye anında ulaşabiliyor olmamız, her bilgiyi anlamış olduğumuz anlamına gelmez. Derin düşünme, bilgiyi sindirir, süzer, karşılaştırır ve sonunda kendi fikrini üretir. Bu da insanı birey yapar. Tüketici değil, düşünen bir birey…

Sonuç olarak, bilim ilerler, teknoloji gelişir, yapay zekâ dünyayı dönüştürür; ama biz derin düşünmeyi unutursak, asıl dönüşümden uzak kalırız. Zamanın hızına kapılmadan, bazen durup “Neden böyle düşünüyorum?” sorusunu sormak belki de en devrimci eylemdir. Çünkü gerçek ilerleme, önce zihinlerde başlar.