Son günlerde gerek sosyal gerekse de ulusal medyada, Muş’taiki gencin intiharları ile ilgili haberleri sıklıkla izliyor ve maalesef ballandıra ballandıra sunulduğuna şahit oluyoruz. Yakında benzer başka intihar olaylarını duyarsanız şaşırmayın. Zira intihar bulaşıcı bir hastalık gibidir. 2000’li yılların başında Batman’da altı ayda ölümle sonuçlanan 27 gencin intiharı ülke gündemine oturmuştu. Batman’da birintihar furyası oluşmuştu. Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlığı tarafındanbu intiharları araştırmak için oluşturulan komisyonda ben de görev almıştım. İlk bulgu halk tarafından intihar olaylarınındramatize edilmesi ve intihar edenlerin yüceltilmesi gerçeğiydi. Bu durum da intihar sayısını artırmıştı. İntihar edenlerin aileleriyle ve intihar teşebbüsünde bulunanlarla yaptığım görüşmelerde bu durumu destekleyen birçok bulgu ile karşılaşmıştım. Bu tarz haberleri konuşmak ve yaymak oldukça riskli ve bir o kadar da yanlıştır. İntihar haberleri ille paylaşılacaksa da Dünya Sağlık Örgütü’nün intihar haberlerini paylaşma kuralları adı altında yayınlamış olduğu listeye uyularakyapılmalıdır. Gerçi Dünya Sağlık Örgütü bu listeyi Basın için yayınlamıştı. Ancak bizim de bu kuralları kendi sosyal medya kanallarımızda aynı titizlikle uygulamamız gerekmektedir. Bu listedeki kurallara uymamızın hem çok önemli olduğunu hem de kurallar çerçevesinde paylaşılması gerektiğini bilmekte büyük bir fayda olacaktır.

Bu listeyi şöyle özetleyebiliriz.

• Haberde ölme kararında rol oynayan psiko-sosyal nedenler aydınlatılmalı, altta yatan psikiyatrik hastalıklar varsa özellikle belirtilmelidir. İntihara yol açan depresyon, madde bağımlılığı gibi hastalıkların tedavisinin olduğu vurgulanmalı ve nasıl yardım alınacağı konusunda bilgi verilmelidir. İntihar teşebbüsünde bulunanların yaşadıkları kişilerarası ilişki güçlükleri ve çatışmalarda, çözüm yollarını örneklerle belirten, yol gösterici haberler şeklinde verilmelidir.
• İntihar olayı romantik ve gizemli bir davranış olarak gündemleştirilmemeli, İntihar eden kişiler övülmemeli ve kesinlikle yüceltilmemelidir.
• İntihar, bir problem çözümü olarak sunulmamalıdır. Çeşitli başka etkili çözüm yolları olduğu, bunlara ulaşamama durumunda bu sonucun ortaya çıktığı belirtilmelidir.
• İntihar, haberlerde cesur bir davranış olarak sunulmamalı, tam tersi bir zayıflık olarak anlatılmalı, haber ilk sayfalarda, resimli, renkli ve intihar olayı ayrıntılı verilmemelidir.
• Kurbana intihar davranışıyla bir ün kazandırılmamalı, intiharın ün kazanmak için bir yol olmadığı özellikle vurgulanmalıdır.
• Kurbana bazı özenilebilecek nitelikler, dikkat çeken özellikler ve bir özel statü kazandıracak ifadelerden kaçınılmalıdır.
• Nasıl intihar edilebileceğini gösteren ayrıntılı intihar haberlerinden de sakınılmalı.
• Olay hiçbir şekilde geniş ve tekrar tekrar anlatılmamalı
• Haber yapılacaksa da tercihen yalnızca ölümle sonuçlanan intihar davranışı haber yapılmalı ve haber kısa, resimsiz, intihar yöntemi bildirilmeden verilmelidir.
• Haberde bireylerin intihar düşünceleriyle baş etmelerine yardımcı olabilecek yöntemler, kurumlar, tedavi seçenekleri hakkında bilgiler de eklenmelidir.
• İntihar girişimlerinden sonra meydana gelebilecek ağır bedensel sorunlar-beyin hasarı, felç gibi olası durumlar tanımlanmalı ve caydırıcı bir şekilde kullanılmalıdır.

Muş’taki olayda gençlerin intiharı evlenme istekleri olarak verilmişti. Unutmamak gerekir ki intihar edince kavuşmak hiçbir şekilde mümkün olmayacaktır. Türkiye’deki İntiharlarda temel amaç geride kalanları cezalandırmaktır. Ancak geride kalanların da kısa bir süre içinde mevcut koşullara ve hayat akışına uyum sağladıkları en büyük gerçek olarak bilinmelidir.Geride kalanlar için travmatik bir etki yaratacağı kesin ancak travmaların da bir süre sonra etkisi ya azalmakta ya da ortadan kalkmaktadır. Sonuçta yaşayanlar için hayat devam ediyor. İntihar teşebbüsünde bulunan insanlar, intihar edebilecek alt yapıya zaten sahiptirler. Sadece intihar düşüncelerini tetikleyecek etkenlere ihtiyaç duymaktadırlar. Bu durum çoğu zaman çevreleri tarafından fark edilememektedir. O yüzden intihar etmeden önce muhakkak intihar ile ilgili yakın çevreden birileriyle ya direk ya da ipuçlarıyla bu düşüncelerini paylaşırlar. Bu ipuçlarını kesinlikle dikkate almak gerekir. Çünkü her intihar eden muhakkak ki ipucu verir ama her ipucu veren intihar etmez. Bu ince detayı iyi yakalamak lazım. İntihar alt yapısına sahip olan kişiler için her intihar haberi ya da sohbeti teşvik edici etkiye sahip olabilmektedir. Bu nedenle ulusal medyanın bu haberleri daha bilinçli işlemeye özen göstermeli. Halk olarak da bu paylaşımları yapmamak en doğru davranış olacaktır. İntihar her haliyle sosyal yaralar oluşturur. Zira çevrenizde intihar edebilecek potansiyele sahip olan yakınlarınızın olabileceğini lütfen unutmayın.

Kalın sağlıcakla…