Kişiliği çevresinde büyük bir ilgi oluşturma, niteliği kolay açıklanamaz bir biçimde büyüleyicilik, etkileyicilik, anlamında kişileri tanımlama da kullanılan bir ifade iken, her nedense liderlikle ilişkilendirilmektedir.

Bizde öyle yapıp “Karizma”yı liderlik tanımın da kullanırsak. Bu durumda karizmasının etkisinde kalan lider de, kendisine yönelenleri, mantıksız şeylere ikna eder. Sonra bu “mantıksız şeyler”, “hâkim mantık” haline gelir.

Daha sonra karizmatik dediği lidere tâbi olan grup, “esrime” halinde boyun eğme hali yaşar. Bu lider de, onların dileklerini, onlar da büyütmek ve pekiştirmek suretiyle gerçekleştirebilecek tek kişi olduğuna inandırır. Kendisi de “Firavunlaşır”. Sonra tanrının yeryüzündeki hâkimiyeti ise krala kim karşı çıkabilir ki? Bugünler de sık sık dile gelen firavunlaşma budur.

Fakat belli başlı, bütün karizmatik liderler, şişirilen “rutin” karizmaları, ile yaşarken fiilen tasfiye edilmişlerdir. Daha önemlisi, fizikken öldükten veya öldürüldükten sonraki kullanıma hazırlamak üzere, henüz yaşarken bu sürecin tamamlanmasıdır.

Buna tarih örneklerinden biri Mao Tse-tung’u verebilirim. Mao, 60’lı yılların sonlarında “parti bürokrasisini bitireceğim” şiarı ile Kızıl Müfrezeler’ine bürokratların yüzlercesini öldürtmesi, Çin Komünist Partisi’nin 1973 Ağustos kongresinde, bu bürokrasinin kesin zaferiyle sonuçlanmasını engelleyemez. Mao’nun, uğruna bu kadar insanı öldürttüğü, hemen tüm karşı çıktıkları kongre de karar altına alınır. Bir sonraki kongrede de (1975) Deng Xiaoping’in zirveye tırmandırılmasının taşları döşenir. Bütün bunlar “Yaşasın Başkan Mao” sloganları eşliğinde yapılır.

Her karizmanın, hayatında gözünü budaktan sakınmadığı, bu kronik durum, her iktidara hazırlanan yeni “elit/bürokrasi”, değiştireceği karizmayı posasını çıkarana kadar kullanırken, karizma sahibi liderin “aslı”nı, özenle saklarlar. Yaklaşmakta olan iktidar imkânlarının havliyle gözükara olmakta sınır tanımazlar. İktidara tırmanmakta olan yeni elit, “kuvvetli maddi ve manevi çıkarları”nın güvencesi olarak liderin karizmasını şişirerek tutarken, üzerinde iktidarını kurmakta olduğu kitlelerden liderin alt sınıflar lehine olabilecek görüş ve analizlerini saklamaya dikkat ederler.

[email protected]