Yükselen kişiyi, aşağıya çekme sendromu olarak da bilinen,“Yengeç Sepeti Sendromu”,sık karşılaştığımız bir durumdur.

Sepete konulan bir yengeç, sepetten rahatlıkla çıkabilirken, iki ve daha fazla yengeci sepete atan kişi onların dışarı çıkamayacağını bildiğinden, yengeç sepetlerinin kapağı yoktur. Aslında tek yengeç kapaksız kovadan rahatlıkla çıkabilirken sayı arttıkça kaçış imkânsızlaşır. Çünkü yengeçler birbirlerini yukarı itmek yerine, aşağı çekerek engellerler, birbirlerine zarar verirler ve yaralanırlar. Böylece hiçbirisepetten çıkamaz.

Ben başaramıyorsam, sen de başaramazsın.

Filipinliler arasında “yengeç sepeti” olarak adlandırılan ve aktivist yazar NinotchkaRosca tarafından kullanılan bu kavram “Ben sahip değilsem sen de sahip olamazsın. Ben başaramıyorsam sen de başaramazsın”şeklinde anlatılan hikâyedir. Bu hikâyedeki gibi, insanların birbirine karşı uyguladıkları psikolojik şiddet derecesindeki davranışlara “Yengeç Sepeti Sendromu” denir.

Bazı insanlar, egolarını, hırslarını,kıskançlıklarını ön plana alarak başarmanın yolunun başkalarını geride tutmak olduğunu düşünürler. Kendileri ulaşamıyorsa, başkasının da ulaşmasını istemezler. Buve benzeri duygularla, başarılı olanların, çabalarını sabote etmeye çalışırlar.

Yengeç anlayışlı kişiler, bulundukları ortamda diğer grup üyelerinin üstünde yer almayı hedefler, başarılı kişilerin önemini azaltma eğilimindedirler. Merhamet duyguları yoktur. Asla empati kurmazlar,her zaman “İkna etmek için çalışırlar.”

Yengeç sepeti metaforu 1995 tarihli “Yengeç Sepeti” isimli filme de konu olmuştur.

Filmde mutlu aile tablosu, kısa bir süre sonra şiddetli biçimde “bu tablonun altındaki geçimsizlik ile kardeşlerin birbirlerine olan bağlılığı ve sevecenliklerinin yapmacıklığının” yüzeye çıktığı bir çöküş sürecine dönüşecektir. Aile, aynı sepet içine konulan yengeçlerin birbirlerini şiddetle tüketmesine yaralamasına benzer biçimde tükenmektedir.

Birçok ödülle değerlendirilen bu film, aynı zamanda Sadri Alışık’ın rol aldığı son sinema filmidir.

Yazar ve yönetmen: Yavuz Özkan

Oyuncular:Sadri Alışık, Macide Tanır, Mehmet Aslantuğ, Şahika Tekand, Derya Alabora, Ege Aydan, Sedef Ecer, Oktay Kaynarca, Berna Tunalı, Göknil Vuran, Gizem Vuran, Aysun Bilgin, Bilgesu Bilgin, Bora Kaskan.

İzlemek İsteyenler,

https://www.youtube.com/watch?v=ztI04JO3TIo

Adresinden izleyebilirler.

[email protected]