Yahya ÖGER

İslam dininde kurban kesmek, yalnızca dini bir ibadet değil, aynı zamanda toplumsal dayanışma, kültürel devamlılık ve bireysel manevi tatmin sağlayan çok boyutlu bir ritüeldir. Hz. İbrahim’in Allah’a olan teslimiyetini simgeleyen bu uygulama, her yıl İslam coğrafyasında milyonlarca Müslüman tarafından yerine getirilir. Kurban ibadetinin sosyal, kültürel ve psikolojik etkileri, İslam’ın insan ve toplum odaklı mesajını yansıtır.

Sosyal Etkiler: Dayanışma ve Eşitlik

Kurban, toplumsal adalet ve paylaşım bilincini güçlendiren bir araçtır. Kesilen kurban etinin ihtiyaç sahiplerine dağıtılması, zengin ile fakir arasında duygusal ve maddi bir köprü kurar. Bu uygulama, sosyal sınıflar arasındaki uçurumu azaltarak toplumda “biz” bilincini pekiştirir. Özellikle modern dünyada artan bireyselcilik ve yalnızlaşma eğilimlerine karşı, kurban ibadeti aileleri, komşuları ve hatta farklı kültürleri bir araya getirir. Toplu yemekler, et dağıtımı ve ortak dualar, toplumsal bağları yeniden inşa eder. Ayrıca, kurban kesimi sırasında organize olan yardım kuruluşları, sosyal sorumluluk projelerine katkı sağlayarak küresel ölçekte dayanışmayı teşvik eder.

Kültürel Etkiler: Kimlik ve Süreklilik

Kurban, İslam kültürünün nesilden nesile aktarılmasında kritik bir rol oynar. Hz. İbrahim’in sünnetine bağlılık, Müslümanların ortak hafızasını canlı tutar. Bu ritüel, çocuklara fedakarlık, sabır ve Allah’a güvenmek gibi değerleri öğretirken, aile içi kültürel aktarımı da destekler. Ayrıca, farklı coğrafyalarda kurban kesme şekilleri, yöresel yemekler ve bayramlaşma adetleri, İslam’ın evrensel mesajının yerel kültürlerle harmanlanmasını sağlar. Örneğin, Anadolu’da kurban derilerinin cami veya okul yapımına bağışlanması, Afrika’da etin komşularla paylaşılması gibi uygulamalar, İslam’ın kültürel çeşitlilik içindeki birliğini simgeler.

Psikolojik Etkiler: Manevi Huzur ve Aidiyet

Kurban kesmek, bireyin iç dünyasında derin bir psikolojik etki yaratır. Maddi varlığını Allah yolunda feda etme eylemi, kişide tevazu ve şükür duygularını besler. Bu süreç, modern hayatın getirdiği benmerkezcilik ve tüketim çılgınlığına karşı bir “manevi detoks” işlevi görür. Ayrıca, kurban kesen kişi, yoksulların ihtiyacını karşılayarak empati yeteneğini geliştirir ve iç huzur bulur. Psikolojik açıdan, bir canlıyı kesme sorumluluğu, insana hayatın geçiciliğini ve ölüm gerçeğini düşündürerek olgunlaşma sürecine katkı sağlar. Bunun yanı sıra, bayram coşkusu ve toplumsal ritüellere katılım, bireye aidiyet duygusu kazandırır; yalnızlık ve anlamsızlık hissini azaltır.

Sonuç

İslam’da kurban ibadeti, insanı maddi ve manevi boyutlarıyla ele alan bütüncül bir yaklaşım sunar. Sosyal adaleti desteklemesi, kültürel kimliği koruması ve bireye psikolojik dinginlik sağlamasıyla, bu ibadet Müslüman toplumların sürekliliğini sağlayan bir köprüdür. Kurban, yalnızca bir hayvanın kesilmesi değil, insanın benliğindeki cimrilik, yalnızlık ve aidiyetsizlik gibi olumsuzlukları “kesmesi”dir. Bu anlamda kurban, İslam’ın evrensel barış ve kardeşlik mesajını somutlaştıran bir ibadettir.

Kurban bayramınızı en içten dileklerimle kutlar, başta Filistin halkı olmak üzere tüm mazlum halkların özgürlüğüne vesile olmasını cenabı Allah'tan niyaz ederim